TRAO BAN CHÍNH MÌNH

(Suy niệm của Học viện Giáo Hoàng Piô X Đà Lạt)

Phép lạ hóa bánh ra nhiều để nuôi dân là một trong những cảnh quen thuộc của phúc âm. Sách bài đọc mới trích dẫn 3 đoản văn: Lc 9,11b-17 cho lễ Mình Thánh Chúa năm C, Mt 14,13-31 vào chúa nhật 18 quanh năm A và Ga 6,1-15 vào chúa nhật 17 quanh năm B. Ở đây chúng tôi chỉ khảo cứu bản văn Lc mà thôi.

Trình thuật của Lc không phải là hoàn toàn độc sáng: sự phối trí chung chung của câu chuyện khá đi sát với các nguồn nên không thể bảo là của ông được. Tuy nhiên, với một bản nhất lãm trước mắt, người ta thấy Lc có một vài thay đổi trong phần nhập đề của trình thuật (x.cc 10-11), trong phần giữa (đơn giản hóa các lời đối thoại, nhấn mạnh hành động của các môn đệ ở câu 15) và trong phần kết luận là phần đặt nổi tính cách dư dật của thức ăn mầu nhiệm hơn là con số đông đảo các thực khách.

Ông chỉ tỏ ra độc đáo hơn trong việc trình bày bối cảnh của biến cố, sau trình thuật này, Lc bỏ một đoạn dài (Mc 6,45-8,26) và ông đã tách xa Mc ngay trong các giai thoại đi trước câu chuyện này rồi (9,1-9: ông rút ngắn diễn từ sứ vụ môn đồ và ám chỉ đến Herôđê hơn là Gioan tẩy giả). Với trình thuật bánh hóa nhiều, Phêrô tuyên tín, cuộc biến hình và bốn giai thoại kế tiếp, theo Conzelmann, chúng ta được một “chu kỳ trọn vẹn” có một phận vụ thiết yếu trong cơ cấu chung của phúc âm Lc. Ở đây Lc không đứng trên cương vị một sử gia khi sửa đổi những chỉ dẫn địa dư của Mc, nhưng với cương vị nhà thần học: nhờ đi rao giảng nơi xa chưa đến, người tôi tớ trước tiên phải bước qua thập giá và sắp tiến lên Giêrusalem (x. 9,51; 24,46-47). Bởi thế Lc nhấn mạnh và làm nổi bật bối cảnh bi thảm của phép lạ bánh hóa nhiều: dứt điểm sứ vụ ở Galilê, bầu khí khủng hoảng, đòi hỏi bày tỏ lập trường, viễn tượng cuộc tử nạn đau khổ và vinh quang (c. 9,20.21tt.31.44.51).

Ở đây, chúng tôi không liên tục chú giải bản văn, nhưng chỉ đề cập đến vài khía cạnh mà Lc nhấn mạnh trong chính trình thuật hay trong văn mạch của nó: một đàng nó là khía cạnh trực tiếp làm chúng ta tin vào con người Đức Kitô, đàng khác đó là khía cạnh có thể khai triển về phương diện giáo lý phép thánh thể, vì hôm nay là ngày lễ Mình thánh Chúa.

1. Đấng đáp ứng các nhu cầu thiết thực của con người đang đứng đó

Từ sau lời loan báo trang trọng: “Hôm nay đã ứng nghiệm đoạn sách thánh này nơi tai các người …” (Lc 4,21), các thính giả và độc giả phúc âm Lc đang đứng trước một biến cố hằng mong đợi: vị ngôn sứ đang đứng đó, Nước Trời đang được khơi mào, niềm trông đợi của con người đã được thỏa mãn và nhân loại sẽ được “no thỏa” nếu họ biết cởi mở đón nhận lời công bố đầy quyền năng đó. Sau thời kỳ hứa hẹn và đợi trông, này đây đã đến lúc thể hiện, đã đến thời sau hết, thời “công bố Tin mừng” (x. 16,16, câu đặc biệt của Lc).

Những từ ngữ Lc dùng ở đây đủ nói lên bối cảnh hoàn tất của thời cánh chung và đặt chúng ta trước vấn nạn chính yếu: đối với chúng ta, phải chăng Đức Kitô và lời công bố về Nước Trời đó đã thực sự làm thỏa mãn niềm trông đợi của nhân loại ?

Ngài nói cho họ về nước Thiên Chúa. Chúa Giêsu “nói” (élalei là động từ thỉnh thoảng được dùng trong Tân ước, đặc biệt trong Lc, để nói lên việc Thiên Chúa được mạc khải qua các ngôn sứ và Con của Ngài). “Đấng mạc khải” đang đứng đó. “Lời” đã được ban tặng; sứ điệp giải phóng đã được công bố cho cho mọi người. Và trong chính việc loan báo ấy, Thực Thể mới đang đột nhập vào thế gian và bày tỏ sức sinh động khi mở ra cho chúng ta cánh cửa cứu độ nhờ lòng tin vào Ngài. Trong phép lạ được kể lại đây, chúng ta sẽ có được một dấu chỉ.

Ngài chữa lành những ai cần được cứu chữa. Ngoài các phép lạ chữa lành thể lý ở đây, Lc biết chắc rằng tất cả mọi người đều “cần” được Chúa Giêsu “chữa lành” (thérapeia, x.12,42 và nhất là Kh 22,2). Ít ra là tất cả những ai có lòng ước ao được cứu rỗi, tất cả những ai không khép kín trong sự công chính riêng của mình, tự cho mình “lành mạnh” (x. 5,31-32; 15,7). Vả lại, không phải chính Chúa Giêsu, qua lời nói và hiện diện của Ngài, đã làm cho con người ý thức rằng họ có những “nhu cầu” đích thực, khi Ngài xuất hiện như là Đấng có thể làm thỏa mãn họ sao (x.10,40-42).

Xem ra Lc đặc biệt nhấn mạnh ý nghĩa thiêng liêng của biến cố. Ông hoàn toàn không thể tìm cách bi thảm hóa tình thế trên bình diện các nhu cầu thể lý. Điều Chúa Giêsu sắp ban vượt trên mọi “nhu cầu” cấp thời và mọi cần thiết thể lý. “Của ăn” Ngài ban không chỉ làm dịu cơn đói vật chất: nó thực sự có giá trị như một dấu chỉ. Trong viễn tượng này, chúng ta có thể quảng diễn lời nhận xét của các tông đồ như sau (các vị này chưa hiểu điều Chúa Giêsu sắp làm cũng như điều Ngài mang đến cho con người): “Tự sức chúng tôi hoặc với tiền bạc, chúng tôi cũng không thể cho toàn dân này điều họ thực sự cần đến….”. Đó không là gì khác ngoài ơn cứu độ, sắp được tiên trưng trong của ăn mầu nhiệm, làm no thỏa và dư tràn này.

2. Ngài đón tiếp, quy tụ đám đông và sẽ biến họ thành một cộng đoàn

Đám đông đã “theo” Chúa Giêsu, và Ngài “đón tiếp” họ. Khi nhấn mạnh đến lòng Chúa Giêsu ưu ái đáp lại niềm mong chờ và tìm kiếm của con người, chắc hẳn Lc muốn đưa ra một mẫu gương cho các nhà truyền giáo mới, cho những ai, kế vị Ngài, có phận sự đem lại cho quần chúng “Lời và Bánh” (x. 9,46-48). Của ăn ấy phải luôn trao ban cho con người và càng phải trao ban hàng ngày cho giáo hội. Chắc hẳn Lc nghĩ đến giáo hội khi ông kết thúc trình thuật với việc đề cập đến thức ăn còn dư lại (c.17b)

Thay vì phân tán, đám đông qui tụ lại thành một cộng đoàn dự tiệc: sự kiện này gợi lên hình ảnh Dân mới và bữa tiệc cánh chung, nơi mà theo, lời đã hứa, “các kẻ khó nghèo sẽ được ăn no thỏa” (c.14b)

3. Bánh đích thực làm no thỏa

Hai câu cuối cùng hiển nhiên là cao điểm của trình thuật. Chúng ta không chỉ nói đây chỉ là lời tường thuật của một chứng nhân mục kích tận mắt biến cố trên. Vì khi diễn tả tất cả các cử chỉ của Chúa Giêsu với những từ ngữ giống như lúc Ngài thiết lập Phép Thánh Thể, cộng đoàn tiên khởi chắc chắn đã truyền lại cho chúng ta câu chuyện bánh hóa nhiều theo lối giải thích riêng của họ. Lc còn nhấn mạnh giáo huấn trên khi ông cố ý mô tả các con cá không rõ bằng Mc (ở cuối câu 16 và trong câu 17, ông không còn nói đến cá nữa).

Tất cả các bài chú giải đều đặt song song trình thuật lập phép Thánh Thể với trình thuật bánh hóa nhiều. Nhưng nơi Lc, còn có một điểm song song độc đáo hơn, đó là trình thuật hai môn đệ làng Emmau (Lc 24,13-34)

Sau đây là bản so sánh tổng quát:

Dưới khía cạnh văn chương, những điểm song song chấm dứt ở đây, nhưng chúng ta có thể ghi thêm:

Không cần nhấn mạnh đến các điểm tương đồng đó. Điều làm chúng ta lưu tâm nhất, trong Lc 24, chính là tiến trình của câu chuyện, tiến trình này giúp chúng ta rút ra được ý nghĩa sâu xa của nó: Thánh kinh làm chứng cho Đức Kitô, nhưng chính trong phép Thánh Thể mà con người được đặc biệt được gặp gỡ vị Chúa phục sinh hằng sống và đang hiện diện, và điều đó giúp chúng ta hiệp thông vào niềm tin của các người anh em đầu tiên của chúng ta lúc họ cử hành Thánh thể.

Đối với trình thuật bánh hóa nhiều cũng vậy: lối kết cấu của bản văn là chìa khóa để giải thích nó (x. các điểm vay mượn ở nghi thức lập phép Thánh Thể). Tất cả những gì đáp ứng niềm trông chờ của con người, những gì mà Cựu ước diễn tả qua niềm hy vọng vào Đấng Messia thời cánh chung, “Nước Trời” mà các phúc âm nhất lãm nói tới, tất cả các điều đó đã được ban trong phép Thánh Thể. Không có thể hiểu được điều này nếu không qui chiếu về mầu nhiệm con người Chúa Giêsu, “Thiên Chúa ở cùng chúng ta” (x. những vấn nạn trước và sau trình thuật này trong Lc 9,7-9 và 9,18-21), về cuộc tử nạn cứu chuộc và về việc Ngài phục sinh (x. những loan báo về cuộc tử nạn trong Lc 9,22tt.31.44-45.51, và cuộc gặp gỡ Herôđê trong Lc 23,8-12, đã được gợi ý trong Lc 9,9).

Vậy không được xem cử chỉ Chúa Giêsu làm đây như chỉ nhằm “loan báo việc thiết lập phép Thánh Thể”. Ngài đã đến giữa chúng ta, ban cho con người lời Ngài như là của ăn, cho họ no thỏa lòng ao ước nhận biết Thiên Chúa, cho họ những dấu chỉ và bảo chứng về điều Ngài mang đến. Ý thức sứ mệnh của mình, Ngài đưa ra những hành động để biểu trưng và đánh dấu bước đầu thực hiện sứ mệnh ấy. Các hành động này tự nhiên được hoàn tất và có ý nghĩa trong Dấu Chỉ và Ân Huệ Tuyệt Hảo là phép Thánh Thể. việc nhập thể được hoàn tất trong việc trao ban Thánh Thể. Sự kiện chúng ta tham dự phép Thánh thể giả thiết chúng ta đã tin vào mầu nhiệm Đức Kitô, “bánh hằng sống từ trời xuống”. Bài chú giải hay nhất về trình thuật này là “diễn từ bánh hằng sống” của Ga 6.

4. Những điều kiện để được tham dự vào bữa “tiệc” này

Đây là điểm cuối cùng Lc làm nổi bật. Phần tiếp nối trong trình thuật bánh hóa nhiều gần giống với “diễn từ sau tiệc ly” (so sánh 9,18-50 với 22,21-38).

Lc không chịu trích nguyên văn một vài đoạn của Mc. Lối kết cấu của ông có một chủ đích riêng. Ông đã cố ý trình bày một đàng thập giá và vinh quang của ngày phục sinh và đàng khác những lời hứa và những yêu sách để sống đời môn đệ trong hai lần ông gợi lên trung tâm điểm của đời sống Kitô hữu (phép Thánh Thể, bảo chứng đầu tiên của bữa tiệc thiên sai).

Thật thế, các biến cố sắp xảy ra ở Giêrusalem đã được minh xác rõ ràng hơn; bóng thập giá đau thương, việc vượt qua cái chết để đến vinh quang, đã hiện ra rất rõ. Được liên kết với hành động của Chúa Giêsu, các môn đệ phải dấn thân vào một giai đoạn mới và khó khăn trong ơn gọi của mình. Việc biến hình sẽ đưa họ đi sâu vào mầu nhiệm ấy. Các đám đông “theo” Chúa Giêsu (9,11) và tham dự bữa ăn Ngài ban có ý thức đầu đủ nội dung của từ ngữ “đến theo Ngài” (c.23) không? Chính các môn đệ sẽ được dậy về điều đó.

Trong kiểu nói rất giống kiểu nói ngày thứ năm Tuần Thánh (x.22,21-38), chúng ta thấy ở đây trình bày cho “mọi người” (c.23) hay cho nhóm “môn đệ” (cc.43b.46-49) những đòi hỏi để dấn thân theo Đức Kitô: liêm kết toàn vẹn trong đức tin, phục vụ anh em trong khiêm tốn, trung thành với Chúa mỗi ngày. Cần phải đánh mất sự sống mình vì Chúa Kitô, phải vác thập giá mình mỗi ngày và theo Ngài trên con đường dẫn tới thập giá, tới vinh quang, tới nước Thiên Chúa.

75.Lễ Mình và Máu Thánh Chúa

(Suy niệm của Nguyễn Tro Bụi)

Thánh nữ Juliana (1193 – 1258) người Bỉ, từ nhỏ đã có lòng kính mến Mình và Máu Thánh Chúa cách đặc biệt, và luôn ước ao có một ngày lễ kính Mình và Máu Thánh Chúa. Juliana đã bày tỏ lòng ước ao đó với Đức cha Robert de Thorete, Giám mục Liège, và sau đó thỉnh cầu tới nhiều vị hữu trách khác trong Giáo hội. Đức Giám mục Robert rất đồng tình và thiết đặt một ngày lễ kính Mình và Máu Thánh Chúa trong địa phận mình năm 1247. Năm 1264, Đức Giáo hoàng Urban IV ban hành sắc lệnh Transiturus để công bố ngày Lễ kính Mình và Máu Thánh Chúa trong toàn thể Giáo hội. Đức Giáo hoàng Clement V, rồi Đức Giáo hoàng John XXII cũng góp phần phổ biến rộng rãi ngày lễ này trong Giáo hội hoàn vũ.

Lễ kính Mình và Máu Thánh Chúa mời gọi chúng ta chiêm ngắm Mình Thánh Chúa Kitô qua hai biểu hiện. Một là qua Bí tích Thánh Thể, hai là qua Giáo Hội – thân thể mầu nghiệm của Người.

Bí tích Thánh Thể là chóp đỉnh của Phụng vụ và là nguồn mạch của đời sống Giáo hội. “Những Bí tích khác cũng như các thừa tác vụ và các hoạt động tông đồ đều gắn liền với Bí tích Thánh Thể và qui hướng về đó” (GLGHCG, số 1324). Bí Tích Thánh Thể là trung tâm của đời sống Hội Thánh, là tâm điểm của niềm tin, là suối nguồn của lòng mến và niềm trông cậy.

Giáo hội là nhiệm thể của Đức Kitô bởi mối dây mật thiết Người chia sẻ với các môn đệ (GLHTCG, số 787). Kinh Thánh cũng nói rõ Đức Kitô là đầu, Giáo hội là thân thể (Cl 1, 18), trong đó chúng ta là những chi thể của thân thể mầu nhiệm đó, như những cành nho gắn liền với thân nho (Ga 15, 5).

Trong Phép Thánh Thể, chúng ta được ơn xa lánh tội lỗi, tăng cường các nhân đức, linh hồn được no thỏa và dư đầy hồng ân, như đám đông được no lòng thỏa chí trong bài Tin mừng hôm nay. Không có Bí tích nào tốt lành và sinh ơn ích dư tràn hơn Phép Thánh Thể. Được thiết lập để mưu ích phần rỗi của cả và nhân loại, nên Bí tích Thánh Thể được cử hành cho cả người sống và kẻ chết, để mọi người có thể chia sẻ kho tàng cực châu báu là Mình và Máu Cực Thánh Chúa Giêsu.

Người Việt chúng ta thường có câu “đồng bàn, đồng bạn.” Bàn tiệc Thánh Thể đưa tình bạn “đồng bàn” đó lên một tầm cao mới, là kết hiệp chúng ta nên một với Đức Kitô và liên kết chúng ta với nhau. Nhờ Bàn tiệc Thánh Thể, chúng ta được lãnh nhận và được tham dự vào thần tính của Chúa Kitô. Từ trời cao, Người xuống đất thấp để nâng dậy con người từ đất thấp lên tới trời cao. Con Thiên Chúa xuống thế làm người, chịu chết cho con người, ban lương thực thần linh nuôi dưỡng con người, để con người được làm con Thiên Chúa. Vinh phúc thay! Cao quý thay Máu Thịt Con Chúa Trời! Ngay tại thế gian này, chúng ta được nếm trước Bàn tiệc Thiên Quốc. “Nhờ cử hành Bí tích Thánh Thể, ngay từ bây giờ chúng ta được kết hiệp với phụng vụ trên trời và tiền dự vào đời sống vĩnh cửu” (GLHTCG, số 1326). Đối với phàm nhân, còn gì cao cả hơn? Còn gì quý trọng cho bằng?

“Anh em hãy làm việc này, mà tưởng nhớ đến Thầy” (Lc 22, 19). Chúa Kitô đã thiết lập Bí tích cực trọng này để hiện tại hóa mầu nhiệm tử nạn của Người. Người ước ao vô cùng chúng ta lãnh nhận Người. Người mong muốn cháy bỏng trao ban chính mình Người cho chúng ta. Người khát khao nồng cháy kết hiệp thân tình với chúng ta. Tất cả điều đó chỉ vì tình yêu vô bờ bến mà Ngài dành cho chúng ta. Vì vậy, Người đã không những trao ban chính mạng sống Người để cứu chuộc chúng ta, mà còn trao ban chính mình Người làm của dưỡng nuôi linh hồn chúng ta. Bởi vì tình yêu của Người là một tình yêu “cho đến cùng” (Ga 13,1). Mình và Máu Thánh Chúa chính là bảo chứng cho tình yêu đó. Vì yêu chúng ta, Người đã đổ tràn tình yêu của Người trên chúng ta cùng sự thiện hảo vô biên của Người.

Từ Cuộc Khổ Nạn của Người tuôn trào suối nguồn ân sủng, khai sinh các Bí tích. Nơi nào chúng ta có thể tìm thấy dạt dào tình yêu và hồng ân cho bằng Thánh Thể. Nơi nào chúng ta có thể gặp gỡ chúa Kitô sống động hơn Thánh Thể?

Với tâm tình tạ ơn, ca ngợi Thiên Chúa Cha, và tưởng niệm hy tế của Đức Kitô, Giáo hội cử hành trọng thể Lễ kính Mình và Máu Chúa Giêsu. Chúng ta được mời gọi nhìn nhận sự hiện diện thật của Đức Kitô trong Bí tích Thánh Thể. Đồng thời chúng ta cũng được mời gọi yêu mến Giáo Hội và tha nhân. Khi nhận biết tình yêu của Thiên Chúa, chúng ta sẽ biết yêu mến tha nhân. Vì rằng, mến Chúa và yêu người là hai mặt của một lòng mến duy nhất. Lãnh nhận cùng một thân thể Chúa Kitô, chúng ta trở thành chi thể của Người, là thành phần trong Giáo hội của Chúa, là anh em của nhau trong Đức Kitô.

Nên thánh, sống hiệp nhất thân tình với Thiên Chúa chính là ơn gọi chung cùng, là đích điểm của mỗi người chúng ta. Xin được kết thúc những tâm tình của ngày Lễ kính Mình và Máu Thánh Chúa hôm nay bằng lời ca tiếp liên:

Hãy xướng lên lời ca khen ngợi,

… hãy vui mừng rạng rỡ!

Vì đây là ngày trọng thể, ngày kỷ niệm Bàn tiệc Thánh được thiết lập ra…

(Ca Tiếp liên Lễ Mình và Máu Thánh Chúa)

Câu hỏi gợi ý suy niệm:

1. Tôi có ý thức đầy đủ mỗi khi tham dự Thánh Lễ, và thực sự khát khao lãnh nhận Chúa Kitô mỗi khi tôi lên rước Mình Máu Cực Châu Báu Người?

2. Tôi có được biến đổi sau khi lãnh nhận Mình và Máu Thánh là chính Thịt và Máu Con Đức Chúa Trời? Hay tôi vẫn mãi là tôi, khi bước vào nhà thờ và bước ra sau mỗi Thánh Lễ, tôi vẫn không có gì thay đổi?

3. Ngoài việc tham dự Thánh Lễ, tôi có bao giờ dành chút thời gian yên tĩnh riêng tư trước Chúa Giêsu Thánh Thể không?

4. Lễ kính Mình Máu Chúa năm nay, Giáo hội kêu mời toàn thể con cái mình cùng cử hành giờ Chầu Thánh Thể để công khai tuyên xưng đức tin vào sự hiện diện thật sự của Chúa Kitô trong Bí tích Thánh Thể, cũng như thờ lạy và chiêm ngưỡng Đấng Cứu Độ chúng ta trong Bí tích cực thánh này. Cùng Giáo hội hoàn vũ, tôi chuẩn bị gì cho tâm hồn tôi?