Nhân danh Cha và Con và Thánh Thần.

Thiên Chúa yêu thế gian đến nổi đã ban Con Một. Bài Phúc âm chỉ mới cho biết Thiên Chúa và Con.

Còn Chúa Ba Ngôi? Nội dung chính của ngày lễ hôm nay là Chúa Ba Ngôi. Thiên Chúa tự thân (in se) là một. Là tín điều chắc chắn. Nhưng trong hoạt động ad extra thì Thiên Chúa tỏ ra là ba. Nên thần học tín lý có thesis: Thiên Chúa là một và ba (Deus unus et trinus).

Mạc khải duy nhất trong Phúc âm về Chúa Ba Ngôi đầy đủ là Mt 28,19: Làm phép rửa cho họ "Nhân danh Cha và Con và Thánh Thần".

Thiên Chúa duy nhất là Cha và Con và Thánh Thần. Không phải Thiên Chúa là Chúa Cha và Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Thiên Chúa là ba chứ không là ba Chúa. Thiên Chúa duy nhất (in se) nhưng khi hành động (ad extra: xuất ngoại) thì được nhận biết là ba.

Thiên Chúa duy nhất: chỉ có một Thiên Chúa.

Nhưng Thiên Chúa là actus purus (là thuần-hoạt- động) nên Người phán (nói) lời. Lời được gọi là con: Thiên Chúa sinh con. Là Thiên Chúa nhưng khi sinh con thì là Cha. Con thì là một với cha, đồng hiện hữu, đồng bản tính (natura divina). Cha là người thì con là người. Nên Ga khẳng định "Lời cũng là Thiên Chúa" (không là một Thiên Chúa khác mà là cùng một bản thể với Thiên Chúa duy nhất).

Từ khởi nguyên "Thiên Chúa phán một lời" thì mọi sự liền có. Một lời duy nhất phát xuất từ Thiên Chúa: Thiên Chúa chỉ phán một Lời-Con một. Lời ở trong Thiên Chúa đồng hiện hữu với Thiên Chúa. Là Lời vỉnh cữu. Phúc âm Ga khởi đầu như vậy đó.

Sách sáng thế còn có câu "Thần Khí Thiên Chúa bay là là trên nước". Công thức tạo dựng là "Thiên Chúa phán một lời và Thần Khí bay là là trên nước". Nước cũng được dùng chỉ Thần Khí của Thiên Chúa, tượng trưng cho sự sống. Nước có trước hết vì là Thần Khí gắn liền với Lời.

Mặc dù không rỏ ràng lắm. Nhưng từ khởi nguyên cũng đã hé mở "Thiên Chúa là ba": Cha- Con - Thánh Thần.

Nhưng tạo dựng quá mênh mông "l"univers est illimité" không đủ là bằng chứng cho sự nhận biết Thiên Chúa nên Thiên Chúa chỉ được nhận biết là Trời, ông trời, Thưọng Đế.... Cần có thêm mạc khải đặc biệt là kế hoạch cứu độ. Lời làm người cùng với Thần Khí (xức dầu) để Lời được sống (đời sống Đức Giêsu) và được dạy (Đức Giêsu rao giảng), các tông đồ giải thích, áp dụng cụ thể, thực tế rồi được chép trong Phúc âm. Lời được ban rồi. Để kích hoạt Lời Thiên Chúa còn phải ban Thần Khí. Đức Giêsu đã hứa và khi đến với các tông đồ chiều ngày Phục Sinh Người thổi hơi vào các ông và nói "hãy nhận lảnh Thần Khí" và ngày lễ Ngủ Thuần Thánh Thần đã Hiện Xuống với hình lưỡi lửa kết thúc quá trình ban Thần Khí. Thần Khí lộ diện. Đức Giêsu kết thúc lời giảng bằng "nhân danh Cha và Con và Thánh Thần". Tiếng Việt thì hơi phiền vì có người muốn "nhân danh Chúa Cha và Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Các ngôn ngữ khác đều "nhân danh Cha và Con và Thánh Thần".

Nhưng Thánh Thần đã lộ diện rõ ràng để được nhận biết cách minh nhiên. Thánh Thần hiện xuống bằng gió mạnh, lưỡi lửa đốt đầu thanh tẩy ký ức trong đầu các tông đồ để các ông làm chứng. Chính con người được Thánh Thần biền đổi lạ lùng toàn diện của các ông là bằng chứng đi đầu rồi tới sự rao giảng khôn ngoan, lợi khẩu và những dấu lạ lớn lao kèm theo "lời các ngài có quyền năng".

Thiên Chúa là Cha, nguồn gốc, căn bản. Lời mạc khải "Thiên Chúa yêu thế gian đến nổi ban Con một". Lời được sai đến thế gian để mạc khải Thiên Chúa. Thần Khí chứng minh Thiên Chúa yêu "ban ơn" biến đổi làm cho con người trở nên con Thiên Chúa.

Thiên Chuá yêu thế gian đến nổi ban con một và ban luôn Thần Khí để trở thành nghèo vì đã cho hết. Chỉ còn lại danh hiệu là Cha và là Tình yêu. Nhưng như vậy mà Thiên Chúa được nhận biết và được đáp trả bằng yêu mến.

Đó là Lời Chúa (mạc khải).

47. Tình yêu

Một người cha hứa cho đứa con gái 12 tuổi một số tiền nếu cô bé xén sạch đám cỏ trước nhà.

Cô bé vui vẻ mang máy cắt cỏ ra làm việc. Đến chiều, cả đám cỏ đã được cắt xén gọn gàng – ngoại trừ một mảng cỏ tí tẹo còn sót trong góc sân.

Ông bố nói rằng ông không thể trả số tiền đã thỏa thuận, bởi vì đám cỏ chưa được cắt xong. Cô bé cho biết cô sẵn sàng chịu mất số tiền đó và cô nhất định không cắt nốt mảng cỏ còn sót kia.

Tò mò muốn biết lý do tại sao, ông bố kiểm tra chỗ cỏ chừa lại. Hóa ra, ở giữa chòm cỏ ấy, một chú cóc đang ung dung ngồi ngắm cảnh hoàng hôn! Cô bé quá thương con cóc, đã không đành đưa lưỡi dao của máy cắt vào chòm cỏ ấy.

Thiên Chúa là tình yêu. Người đã dựng nên con người cao trọng hơn các loài thụ tạo. Nhưng con người lại bất trung phản bội. Vì yêu thương Thiên Chúa đã không nỡ hủy diệt, lại sai con Một là Đức Giêsu Kitô xuống thế để cứu chuộc con người. Người lại gởi Thánh Thần đến để thánh hóa cho nên tạo vật mới, dẫn đưa họ về hưởng vinh quang Nước Trời. Đó là mầu nhiệm tình yêu mà Ba Ngôi Thiên Chúa đã thương dành cho con người. Vì thế, lễ Chúa Ba Ngôi cũng là lễ của Tình Yêu.

Chỉ những ai sống yêu thương mới được ở trong Thiên Chúa Ba Ngôi.

Chỉ những ai thực thi đức ái mới sống trọn ơn gọi làm con Thiên Chúa.

Chỉ những ai biết sống trao ban mới tìm được nguồn vui đích thực trong Thiên Chúa Tình Yêu.

Nếu Thiên Chúa đã hiến trao con Một của Người để người Con ấy phải chết và để nhân loại được sống, lẽ nào người tín hữu còn sống ích kỷ để giữ lại cho riêng mình những hạnh phúc nhỏ nhoi, tầm thường.

Nếu Thiên Chúa đã muốn chia sẻ hạnh phúc của Ba ngôi, là không muốn cho con người phải chết nhưng được sống hạnh phúc muôn đời, lẽ nào chúng ta đành khép lại con tim để chối từ chia sẻ trao ban.

Được dựng nên theo và giống hình ảnh của Thiên Chúa Tình Yêu, nên ơn gọi đích thực của con người chính là ơn gọi sống yêu thương.

Được cứu độ bằng giá máu của Đức Kitô, nên lẽ sống của người Kitô hữu chính là tha thứ trong yêu thương.

Được thánh hóa bằng sức sống của Thánh Thần, nên cứu cánh của người tín hữu là phải nên thánh nhờ sống yêu thương.

Nhìn mầu nhiệm Ba Ngôi từ góc cạnh của đức mến, tức là nhìn từ lăng kính của tình yêu. Người tín hữu không biết đến yêu thương thì cũng hoàn toàn xa lạ với Thiên Chúa. Vì “Ai không yêu thì không biết Thiên Chúa”. Chỉ những ai dám sống và dám chết cho tình yêu, mới được ở lại trong Thiên Chúa. Chỉ những ai dám tự hiến và trao ban cho anh em mới là những chứng nhân của một Thiên Chúa Tình Yêu.

48. Chúa Ba Ngôi và dấu thánh giá

(Suy niệm của Lm. Đaminh Nguyễn Ngọc Long)

Ngày lãnh nhận làn nước bí tích Rửa tội, dấu Thánh giá được ghi vẽ trên trán em bé. Hằng ngày lúc thức dậy, lúc ăn cơm, trước khi đi ngủ, người tín hữu Chúa Ki-tô đều làm dấu Thánh giá trên mình. Khi làm dấu Thánh giá họ cầu xin sự chúc phúc lành của Thiên Chúa cho đời sống.

Nhưng đâu là ý nghĩa của dấu thánh giá ở ba nơi trên thân thể?

Làm dấu thánh giá tay ta đụng chạm ba nơi trên thân mình: trán, miệng và ngực.

Nơi ba phần thân thể đó tỏa chiếu ba sức lực khả năng khác nhau:

- Nơi trán là chỗ của trí khôn suy nghĩ hiểu biết.

- Nơi môi miệng là vị trí của nói năng

- Nơi ngực là nơi chốn của cảm giác của tình yêu mến.

Ba khả năng sức lực khác nhau, nhưng trên cùng một thân thể của một cá nhân suy nghĩ, nói năng và cảm nhận yêu mến.

Chúa Ba ngôi có ba đấng: Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, nhưng cũng là một Chúa thôi.

- Khi đọc lời kinh: "Nhân danh Cha" chúng ta đưa tay lên trán, chỗ của trí khôn suy nghĩ. Khi làm điều gì, ngay từ khởi đầu ta đều suy nghĩ cân nhắc. Qua hành động đó, ta muốn tôn vinh Chúa Chúa bằng cung cách đặc biệt là chúng ta con người đắn đo suy nghĩ về sự sống con người do Chúa tạo thành ban cho, và cố gắng suy nghĩ cho đúng đắn ngay chính. Đích điểm ta muốn đạt tới là Chúa Cha, người ở trên cao nơi chốn của trí khôn suy nghĩ.

- Lúc đọc lời kinh "và Con" , tay ta đưa qua môi miệng. Cử chỉ này muốn nói lên: con người chúng ta muốn khai mở chính mình qua Lời nói: Ngôn ngữ lời nói là nhịp cầu đi tới với nhau, và thông truyền tin tức cho nhau. Trong cuộc nói chuyện ta trao đổi với nhau và làm giầu cho nhau qua trao đổi lời nói.

Trong Phúc âm Thánh Gio-an, Chúa Giê-su được gọi đặt tên là Lời của Thiên Chúa nói với con người. Khi con người qua môi miệng nói sự tốt lành thánh đức, những lời thân thiện đầy bác ái tình người là một cách tôn kính vinh danh Chúa Giê-su rồi.

Thánh Phê-rô đã bộc trực nói lên tâm tư của mình với Chúa Giê-su: "Thưa Thầy, bỏ Thầy chúng con biết theo ai, vì Thầy có Lời ban sự sống" (Ga 6,68).

- Đưa bàn tay xuống nơi ngực đang khi đọc "và Thánh Thần" , nơi chốn vị trí của trái tim về sự cảm nhận, lòng yêu mến. Chúa Thánh Thần là ân đức của tình yêu mến, nên đưa bàn tay xuống ngực cùng kêu cầu người ngự xuống, thật là điều phải đạo chính đáng.

Trái tim con người là trung tâm lọc chuyền máu đi nuôi các cơ quan trong thân thể, và cũng là nơi chốn sức lực của cảm nhận, của tình yêu mến cùng lòng ao ước mong chờ. Tất cả những cảm tình sâu thẳm và sự cảm động đều đi vào trái tim và phát xuất từ trái tim đi ra bên ngoài.

Đức Chúa Thánh Thần trao tặng con người chúng ta sự sống và tình yêu mến. Điều này là thiết bị căn bản khiến thân thể ta trở nên ngôi nhà Chúa Thánh Thần.

Dấu Thánh Giá là một công thức ngắn gọn nhất, nhưng lại đầy đủ nhất về đức tin vào Một Thiên Chúa Ba ngôi.

Dấu Thánh giá là một chương trình cho ngày sống của con người buổi sáng, buổi chiều, lúc ăn uống cùng cả khi đi đường, lúc đứng qùy hay nằm trên giường nữa.

Làm dấu Thánh giá trên thân thể là lời cầu nguyện , đồng thời cũng là chúc lành cho chính mình cùng cho ngưòi khác nữa.

49. Đền thờ Thiên Chúa - Lm. Minh Vận, CRM

Trong Kinh Tiền Tụng Lễ Chúa Ba Ngôi hôm nay, chúng ta tuyên xưng: "Vì cùng với Con Một Chúa và Chúa Thánh Thần, Chúa là Thiên Chúa và Chủ Tể duy nhất, duy nhất không phải trong một ngôi đơn độc, nhưng trong Ba Ngôi cùng một bản thể... Để khi tuyên xưng thiên tính chân thật và hằng hữu của Chúa, chúng con tôn thờ Ba Ngôi riêng biệt, một bản thể duy nhất và một uy quyền như nhau".

Mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi là một mầu nhiệm cao cả và quan trọng nhất trong Đạo, không phải do trí khôn nhân loại bày đặt ra, nhưng là do Chúa là Đấng chân thật vô cùng đã mạc khải cho chúng ta trong Thánh Kinh. Mầu nhiệm đó vượt quá trí khôn thụ tạo, nhưng là một chân lý vĩnh cửu, do thế giá của Đấng chân thật vô cùng đã mạc khải và Giáo Hội truyền dạy chúng ta phải tin. Mà theo Thánh Phaolô dạy: "Đức Tin là bảo đảm những điều chúng ta hy vọng, là bằng chứng thực tại những điều chúng ta không thấy" (Heb 11.1). Thánh Gioan Thánh Giá cũng dạy chúng ta tin khi ngài nhắn nhủ: "Hãy nghe lời cốt yếu và đầy chân thật mà giác quan không thể chạm tới. Hãy tìm lời đó trong Đức Tin và trong tình yêu mến, con đừng tìm vui thỏa, mãn nguyện trong bất cứ thụ tạo nào".

Người vô tín ngưỡng không tin những điều không trông thấy và khoa học không giải thích được. Nếu vậy thì vô vàn điều tự nhiên nơi trần gian này khoa học vốn không giải thích được mà nó vốn là một sự thật không ai có thể chối cãi được thì sao.

Ví dụ: Nếu chúng ta hỏi các nhà khoa học: Điện khí là gì và tại sao điện khí có nhiều công hiệu khác nhau, đôi khi lại tương phản nhau, như cùng một dòng điện, tại sao khi nó làm cho bàn ủi nóng, lúc nó lại làm cho tủ lạnh tỏa hơi lạnh giúp cho người ta giữ các đồ ăn khỏi hư hỏng? Chẳng ai thấy được hình thù sắc thái của điện khí ra sao, nhưng cứ lắp bóng đèn vào là đèn liền được thắp sáng, bật công tắc máy quạt, máy quạt liền quay, bấm nút máy télévision, máy télévision liền phát tiếng nói và xuất hiện hình ảnh... Còn biết bao điều tương tự như thế, dù các nhà khoa học có dùng sự khôn ngoan thông thái của mình cũng không thấu hiểu và giải thích thỏa đáng được, nhưng nó vốn là một sự thật không ai chối cãi được.

Vậy trong lãnh vực tự nhiên mà các nhà khoa học còn không thể hiểu hết, thì trong lãnh vực siêu nhiên, con người dùng trí khôn thụ tạo hữu hạn của mình đòi hiểu thấu thế nào được? Đúng như lời nhà khoa học Paul Termien đã thú nhận: "Khoa học đi liền với bất khả tri" và ông còn nói tiếp: "Khoa học khơi gợi bí nhiệm, hơn là giải thích bí nhiệm".

Chúng ta hãy lấy lòng khiêm nhượng tin phục và thờ kính mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi mà Chúa đã tỏ cho chúng ta và chúng ta tuyên xưng Đức Tin đó như Giáo Hội Công Giáo đã truyền dạy.

I. MẶC KHẢI MẦU NHIỆM CHÚA BA NGÔI

Nếu tìm hiểu Cựu Ước, chúng ta sẽ thấy lời Chúa mạc khải cho chúng ta về mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi, ngay lúc Chúa tạo dựng nguyên tổ Adam Evà như lời Ngài phán: "Chúng Ta hãy tạo dựng nên con người giống hình ảnh Chúng Ta" (Gen 1:26). Khi Chúa muốn phá hủy cái dự tính kiêu căng của loài người muốn xây tháp Babel cao ngất tận trời xanh để ghi danh muôn thuở, Chúa cũng phán dạy: "Chúng Ta hãy xuống, để làm cho tiếng nói của chúng ra lộn xộn, không hiểu nhau được nữa" (Gen 11:7). Rồi khi Thiên Chúa hiện ra với tổ phụ Abraham dưới hình ảnh ba chàng thanh niên tuấn tú giống hệt nhau, khiến cụ tổ hiểu rằng: Cả ba vị chỉ là một, nên cụ đã sụp lạy một Vị trong Ba (Gen 18:1-10).

Trong Tân Ước, chính Chúa Kitô đã mạc khải mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi khi truyền cho các môn đệ đi rao giảng Nước Trời cho muôn dân: "Các con hãy đi giảng dạy muôn dân, làm phép rửa cho họ, nhân danh Cha, và Con, và Thánh Thần" (Mt 28:19). Khi Chúa Kitô vừa lên khỏi bờ, sau khi chịu phép rửa bởi Gioan dưới sông Jordan, Chúa Thánh Thần lấy hình ảnh Chim Bồ Câu hiện xuống đậu trên đầu Ngài và đồng thời có tiếng Chúa Cha từ trời tuyên phán: "Đây là Con Cha yêu dấu, Con làm vui thỏa lòng Cha" (Mt 3:17). Rồi khi khác, Chúa Kitô lại phán với các môn đệ: "Nếu các con yêu mến Thầy, hãy vâng giữ lệnh Thầy truyền, Thầy sẽ nài xin Chúa Cha sai Đấng An Ủi đến ở cùng các con mọi ngày" (Jn 14:15)... và còn nhiều dịp khác nữa, Chúa đã mạc khải cho chúng ta được nhận về mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi và tình yêu thương Chúa dành cho mỗi người chúng ta.

II. NGHĨA VỤ PHẢI CÓ ĐỐI VỚI CHÚA BA NGÔI

Chúng ta cùng với toàn thể Giáo Hội tuyên xưng niềm tin vào Mầu Nhiệm Chúa Ba Ngôi, đồng thời chúng ta cảm tạ Chúa, vì muôn việc kỳ diệu Chúa đã thực hiện vì yêu thương chúng ta. Thiên Chúa Ngôi Cha đã tạo dựng nên chúng ta giống hình ảnh Chúa, cho chúng ta được tham dự vào bản tính Ngài. Sau khi nguyên tổ phạm tội chống lại thánh lệnh Chúa, Thiên Chúa Ngôi Con đã mặc xác thể của bản tính nhân loại để chịu chết, nên giá cứu chuộc và phục hồi quyền làm con Thiên Chúa cho chúng ta. Thánh Thần Ngôi Ba được Chúa Cha và Chúa Con sai đến để thánh hóa chúng ta, áp dụng Ơn Cứu Chuộc, giúp chúng ta được hưởng nhờ ơn Chúa ban để sống xứng đáng ơn gọi làm con Chúa.

Khi lãnh Nhiệm Tích Thánh Tẩy, chúng ta được phục hồi ơn làm con Chúa, sống trong tình trạng ơn nghĩa với Chúa và được hưởng tình yêu thương của Người, không những như một thụ tạo với Đấng Tạo Hóa, mà còn như một người con ngoan thảo đối với Cha Nhân Từ, mà còn hơn nữa như một người bạn tâm phúc với Người Yêu muôn thuở.

Chúng ta hằng được Chúa Ba Ngôi ngự trong tâm hồn chúng ta, Chúa ngự ở đấy như Thiên Đàng hạnh phúc của Người, như chính lời Chúa đã phán: "Hạnh phúc của Ta là ở giữa con cái loài người". Chính Thánh Phaolô để minh xác cái diễm phúc đó khi ngài viết: "Anh em là Đền Thờ Thiên Chúa và Chúa Thánh Thần" (I Cor 3:16).

Chúa Ba Ngôi ngự trong tâm hồn chúng ta, để nên nguồn an vui hạnh phúc, nên niềm an ủi nâng đỡ, nên Đấng Phù Trợ soi sáng, hướng dẫn và tăng sức mạnh cho chúng ta, giúp chúng ta được dũng cảm vượt qua mọi trở ngại, chiến thắng mọi địch thù trên đường lữ hành tiến về Quê Trời và đạt được hạnh phúc vĩnh cửu Chúa sắm sẵn cho con cái trung thành ngoan thảo của Chúa, và nhất là chiếm được chính Chúa là gia nghiệp đời đời, là thác nguồn mọi hạnh phúc của chúng ta.

Vậy chúng ta phải có nghĩa vụ nào đối với Chúa Ba Ngôi, là Vị Thượng Khách hằng ngự trong tâm hồn chúng ta? Chúng ta đừng để Chúa phải cô đơn, chúng ta hãy năng tưởng nhớ đến Người, hãy năng dâng lên Chúa lòng tôn thờ, yêu mến, tri ân và nhất là đừng bao giờ cố tình phạm tội trọng xúc phạm đến Người. Vì phạm tội trọng là xua đuổi Cha Ba Ngôi ra khỏi tâm hồn và rước Satan vào làm chủ và thống trị linh hồn mình thay Chúa.

Kết Luận

Ôi Maria, xin Mẹ giúp chúng con, được hiểu biết giáo huấn của Chúa Giêsu Con cả yêu dấu của Mẹ, đã mạc khải Mầu Nhiệm Chúa Ba Ngôi cho chúng con, để chúng con biết quí trọng và gìn giữ ơn cao cả Chúa ban là được Chúa Ba Ngôi hiển ngự trong tâm hồn chúng con như Đền Thờ và Thiên Đàng của Người.

Xin cho chúng con năng tưởng nhớ, năng thăm viếng và tâm sự với Chúa, nhất là giữ tâm hồn chúng con được luôn trong sạch thánh thiện, để chỉ phụng sự yêu mến và làm hài lòng Chúa.

50. Suy niệm của Đaminh M. Cao Tấn Tĩnh, BVL

“Thiên Chúa yêu đến ban Con Một Mình”

Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi Nơi Phụng Vụ

Mở đầu cho Mùa Thường Niên Hậu Phục Sinh bao giờ cũng có ba Lễ Trọng liên quan đến chủ đề “Chúa Kitô Sự Sống Tái Sinh” của cả thời đoạn phụng vụ này. Trước hết là Chúa Nhật tuần vừa rồi, Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống, Đấng ban sự sống, như Kinh Tin Kính tuyên xưng. Chúa nhật hôm nay là Lễ Chúa Ba Ngôi, nguồn mạch phát sinh sự sống. Chúa Nhật tuần tới là Lễ Mình Thánh Máu Thánh Chúa Kitô, phương tiện hay bí tích thông ban sự sống. Riêng Chúa Nhật Lễ Chúa Ba Ngôi tuần này, căn cứ vào việc sắp xếp ba bài Phúc Âm cho ba chu kỳ phụng vụ A, B và C, chúng ta thấy Giáo Hội muốn bày tỏ toàn diện Mầu Nhiệm Chúa Ba Ngôi là Nguồn Mạch Phát Sinh Sự Sống, căn cứ đúng theo như thứ tự lời Thánh Phaolô chào chúc tín hữu Côrintô trong bài đọc hai của Năm A hôm nay: “Nguyện xin ân sủng của Chúa Giêsu Kitô, tình yêu của Thiên Chúa và ơn thông hiệp của Chúa Thánh Thần ở cùng tất cả anh em”.

Thật vậy, ở chu kỳ Năm A, chu kỳ theo Phúc Âm Thánh Mathêu, Giáo Hội chọn bài Phúc Âm Thánh Gioan ghi lại lời Chúa Giêsu cho Nicôđêmô biết về vai trò của Con liên quan đến “ân sủng” sự sống, ở chỗ: “Thiên Chúa đã yêu thế gian đến ban Con Một mình cho thế gian, để thế gian tin vào Con mà được sự sống đời đời”.

Ở chu kỳ Năm B, chu kỳ theo Phúc Âm Thánh Marcô, Giáo Hội chọn bài Phúc Âm Thánh Mathêu (là bài Phúc Âm đáng lẽ thuộc về Năm A) về vai trò của Cha liên quan đến “tình yêu”, một vai trò được thể hiện nơi công thức hay mô thức ban phép rửa tái sinh nhân danh Ba Ngôi, một công thức trước hết phải “nhân danh Cha”, vì Ngài là Đấng đã tỏ mình ra nơi Con; bởi thế nhân danh “và Con” tức là chính tác động tin vào Con, tác động “chấp nhận “ Lời Nhập Thể (Jn 1:12) bởi Cha mà đến: “Thày là Đức Kitô, Con Thiên Chúa hằng sống” (Mt 16:16); và chính Con là “sự sống hằng ở nơi Cha” (1Jn 1:2) đây cũng đã tái sinh Giáo Hội bằng “phép rửa trong Thánh Linh” (Jn 1:33, x. 20:22), nhờ đó Giáo Hội cũng tiếp tục truyền đạt “Thày là sự sống” cho các linh hồn bằng “quyền lực từ trên cao” (Lk 24:49; x. Acts 1:4-12), do đó, nhân danh “và Thánh Thần” đây tức là chấp nhận chứng của Thần Chân Lý mà tin vào Đấng Cha sai.

Ở chu kỳ Năm C, chu kỳ theo Phúc Âm Thánh Luca, Giáo Hội lại chọn Phúc Âm Thánh Gioan, đoạn nhấn mạnh đến vai trò “hiệp thông” của Chúa Thánh Thần: “Tất cả mọi sự Cha có đều ở nơi Thày. Nên Thày mới nói những gì Ngài (Thần Chân Lý) thông đạt cho các con Ngài đều lấy từ Thày”.

Theo phụng niên, Giáo Hội cử hành Lễ về Chúa Giêsu Kitô, tiêu biểu nhất là hai Đại Lễ Giáng Sinh và Đại Lễ Phục Sinh, cũng như cử hành Lễ về Chúa Thánh Thần, như Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống tuần vừa rồi, nhưng tuyệt nhiên không cử hành một Lễ nào về Chúa Cha. Thật ra, trong Mầu Nhiệm Ba Ngôi Một Chúa hay Một Chúa Ba Ngôi thì cử hành Lễ về Ngôi nào cũng là tôn kính cả Ba Ngôi, hay cũng là tôn thờ Một Chúa (Cha). Vì việc cử hành Lễ về Chúa Kitô chẳng những là việc trực tiếp tưởng niệm Đấng Cha Sai Đến, mà gián tiếp còn là việc tôn kính chính Đấng đã Sai Con đến, Đấng “đã yêu thương thế gian đã ban Con Một mình…”. Và việc cử hành Lễ về Chúa Thánh Thần chẳng những là việc trực tiếp tưởng niệm Đấng Con Hứa Ban (x Jn 14:16) mà gián tiếp còn là việc tôn kính “Cha sai Ngài đến nhân danh Thày” (Jn 14:26). Có thể nói, nếu Ba Ngôi chỉ là “một Thiên Chúa chân thật duy nhất” (Jn 17:3), mà nói đến Thiên Chúa là nói đến Ngôi Cha (như từ ngữ “Thiên Chúa” ám chỉ về Cha trong bài đọc hai và bài Phúc Âm hôm nay), thì Lễ Chúa Ba Ngôi là Lễ về Chúa Cha, Đấng mọi sự phải qui về nơi Lời Nhập Thể (Lễ Giáng Sinh), nhờ Chúa Kitô Vượt Qua (Lễ Phục Sinh), và bởi Quyền Lực Từ Trên Cao (Thánh Thần Hiện Xuống). Phải chăng đó là lý do Lễ Chúa Ba Ngôi (hay Lễ về Chúa Cha, Đấng là cùng đích của tất cả mọi sự), mà theo thứ tự của lịch trình phụng niên, lễ này được Giáo Hội cử hành sau các Lễ Giáng Sinh, Phục Sinh và Hiện Xuống?

Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi Nơi Kinh Lạy Cha

Ý nghĩa phụng vụ về Lễ Chúa Ba Ngôi cũng có thể gọi là Lễ về Chúa Cha đây còn được phản ảnh nơi nội dung của Kinh Lạy Cha, một Kinh Nguyện trực tiếp với Ngôi Cha, nhưng thật ra bao gồm cả Ngôi Con và Thánh Thần. Thật vậy, “Lạy Cha chúng con ở trên trời” đây nghĩa là gì, nếu không phải chúng ta tuyên xưng Đấng chúng ta gọi “Cha” đây là “Thiên Chúa”, vì “ở trên trời” đây là ở nơi chính Thần Tính của Ngài.

“Danh Cha” ở câu nguyện ước thứ nhất đây không liên quan đến chính Ngôi Cha hay sao, Đấng đã liên lỉ tỏ danh Ngài ra cho dân Do Thái trong suốt giòng lịch sử cứu độ của họ, như Thánh Kinh của họ đã cho thấy, nhất là trong đoạn Ngài tỏ danh Ngài “Là Hiện Hữu” cho Moisen (x. Ex 3:14), hay ngay trong chính Lời Nguyện Hiến Tế của Chúa Giêsu được Phúc Âm Thánh Gioan ghi nhận (x Jn 17:6): “Con đã tỏ danh Cha cho những kẻ Cha đã trao cho Con nơi thế gian…”?

Nếu “Danh Cha” trực tiếp với Ngôi Cha, thì “Nước Cha” liên quan tới Lời Nhập Thể, tới Chúa Giêsu Kitô, Đấng đến để thiết lập vương quốc mà Người được Cha sai đến hầu làm vua cai trị, bằng việc Người tỏ mình thực là Đấng Thiên Sai. Đến nỗi, có thể nói, Chúa Giêsu Kitô chính là vương quốc của Thiên Chúa trên trần gian này, và sự kiện “trị đến” của “Nước Cha” đây là sự kiện đã được bắt đầu từ khi Chúa Kitô Phục Sinh, cũng như sẽ được kết thúc vào lúc Người đến trong vinh quang (x Mt 26:64; 25:31). Bởi thế, sự kiện “trị đến” của “Nước Cha” đây còn có thể hiểu là tất cả Mạc Khải Thần Linh là Chúa Giêsu Kitô được đạt đến mức độ hoàn toàn sáng tỏ trên thế gian.

Nếu “Danh Cha” liên quan đến Cha, “Nước Cha” liên quan đến Con, thì “Ý Cha” liên quan đến Thánh Thần. Vì nếu không ai biết được bản thân mình bằng chính tâm linh của mình thế nào, cũng chỉ có Thần Linh mới biết được Thiên Chúa như vậy mà thôi. Do đó, không ai biết được bản tính Thần Linh của Thiên Chúa, biết được nội tâm vô cùng viên mãn của Ngài, cũng như biết được ý muốn vô cùng sâu nhiệm của Ngài để có thể làm theo, nếu không có chính Thần Linh của Ngài ở nơi họ. Đó là lý do “tất cả những ai được Thiên Chúa dẫn dắt đều là con cái Thiên Chúa” (Rm 8:14). Hơn nữa, nếu bản chất của ý muốn là tự do, mà càng tự do càng quyền năng, mà tự do nơi Thiên Chúa là một tự do tuyệt đối, nên ý muốn của Thiên Chúa là một quyền năng tối cao, là một quyền năng vô cùng, muốn làm gì cũng được. Nếu Thánh Thần là “quyền lực từ trên cao” (Lk 24:49; x Acts 1:8), thì “Nước Cha” được đồng hóa với Lời Nhập Thể thế nào, “Ý Cha” cũng được đồng hóa với Thánh Thần Hiện Xuống như thế. Vậy ước nguyện thứ ba “Ý Cha thể hiện dưới đất (tức nơi mỗi người nói riêng nhất là nơi thế gian nói chung) cũng như trên trời (tức đúng như những gì Thiên Chúa mong muốn xứng với Thần Tính của Ngài)” đây tức là ước nguyện để cho Thánh Thần, cho “Quyền Lực từ trên cao”, cho “gió muốn thổi đâu thì thổi” (Jn 3:8), “theo ý muốn của Thiên Chúa” (Rm 8:27).

Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi Trong Giòng Lịch Sử

Mầu Nhiệm Ba Ngôi được diễn đạt thứ tự trong Kinh Lạy Cha thế nào, Mầu Nhiệm này cũng được thể hiện nơi lịch sử của nhân loại như vậy. Trước hết, Thiên Chúa (hay Chúa Cha) đã tỏ mình qua dân Do Thái, và cốt lõi của việc tỏ mình ra của Ngài là việc Ngài tỏ cho họ biết danh của Ngài, hay bản tính “chân thật duy nhất” của Ngài, thực tại Hiện Hữu của Ngài. Trước hết, Ngài đã tự động chọn họ và ký giao ước với họ qua các vị tổ phụ là Abraham, Isaac và Giacóp. Sau đó, Ngài tiếp tục trung thành với giao ước và lời hứa của Ngài, cho dù dân Do Thái có hết sức bất trung. Ở chỗ, họ đã bỏ Ngài là Đấng tỏ ra cho họ thấy tận mắt Ngài luôn ở với họ và ra tay cứu độ họ, nhất là qua việc Ngài đã giải thoát họ khỏi dân Ai Cập, mà đi tôn thờ ngẫu tượng. Điển hình nhất là việc họ thờ con bò vàng đúc trong sa mạc, và ngoại tình với ngẫu tượng của họ, được tỏ hiện qua việc họ bái lậy và cúng tế cho các thứ ngẫu tượng này. Các vị tiên tri, bởi đó, mới được sai đến, với sứ vụ, ngoài việc loan báo Vị Thiên Sai Cứu Tinh (như trong Sách Tiên Tri Isaia) và Thần Linh Sự Sống (như trong Sách Tiên Tri Êzêkiên), trước hết là để các vị nhắc nhở họ về Giao Ước Thần Linh, và từ đó cảnh tỉnh họ về hai tội căn bản chính yếu này, tội ngẫu tượng và ngoại tình.

Mạc Khải Thần Linh của Thiên Chúa trong lịch sử cứu độ của dân Do Thái nói riêng cũng như trong lịch sử thế giới nói chung, (vì lịch sử dân Do Thái có liên hệ với các dân tộc thuộc khối Hồi Giáo ở vùng Trung Đông và Tiểu Á bây giờ, nhất là với Ai Cập), đạt đến tột đỉnh khi Ngài trực tiếp tỏ mình cho nhân loại nơi Đức Giêsu Kitô, “Lời đã hóa thành nhục thể và ở giữa chúng ta” (Jn 1:14) theo huyết tộc Do Thái. Sự kiện dân Do Thái cho tới nay vẫn còn trông mong Đấng Thiên Sai Cứu Tinh theo ý họ, vì họ hoàn toàn phủ nhận Đấng Sáng Lập Kitô Giáo là Đức Kitô Thiên Sai, đã hiển nhiên cho thấy lịch sử thực sự có một nhân vật mang tên Giêsu, con bà Maria và ông Giuse ở Nazarét, một con người đã được sinh ra ở Bêlem nơi dân tộc Do Thái, cũng là con người đã bị dân tộc này cho là “lộng ngôn phạm thượng” (Mt 26:65-66) nên đã dùng thẩm quyền dân ngoại Rôma bấy giờ đóng đanh vào thập giá. Thế nhưng, chính trong lúc tối tăm nhất lịch sử loài người này (x. Lk 22:53), tức chính trong tình trạng hoàn toàn “vô tri” (Acts 3:17; x Lk 23:34) của dân tộc diễm phúc đã được Vị “Thiên Chúa chân thật duy nhất” tỏ mình ra cho này, mà “ánh sáng thật chiếu soi mọi người đã đến thế gian” (Jn 1:9) lại càng sáng tỏ: “Khi các người treo Con Người lên, các người sẽ nhận ra Là Tôi” (Jn 8:28).

Biến Cố Vượt Qua của Chúa Giêsu, biến cố tử nạn bởi tay loài người song phục sinh bởi Thần Linh Thiên Chúa (x Rm 8:11), đã cho dân Do Thái nói riêng thấy rằng Người chính là Đức Kitô Thiên Sai và Đấng Sai Người thực sự là “Thiên Chúa chân thật duy nhất” của họ, đúng như thánh danh muôn đời của Ngài là “Thiên Chúa của Abraham, Isaac và Giacóp” (Ex 3:15). Cũng chính vì thánh danh muôn đời này của mình, những gì Thiên Chúa đã hứa với Abraham ngay từ ban đầu, là cho giòng dõi ông đông như sao trời cát biển, và các dân tộc trên thế giới sẽ được phúc lành nơi giòng tộc của ông (x Gen 12:2-3, 22:17-18), mà Ngài tiếp tục tỏ mình trong lịch sử loài người, khi Ngài nhân danh Con sai Thánh Thần xuống với Giáo Hội của Con (x Jn 14:26). Bởi thế, sau khi Đấng Ngài Sai đã thiết lập “Nước Cha” tại Giêrusalem bằng Cuộc Vượt Qua của Người, một vương quốc sẽ “trị đến” vào ngày giờ ấn định của Ngài (x Acts 1:7), theo “Ý Cha” dự định, như Ngài cũng đã báo trước qua miệng tiên tri Joel (3:1): “Ta sẽ đổ thần linh của Ta trên toàn thể nhân loại”, mà Thánh Thần đã hiện xuống trong Ngày Lễ Ngũ Tuần của dân Do Thái, và, qua Giáo Hội như Bí Tích Cứu Độ, như phương tiện hiệp thông với Thiên Chúa và hiệp nhất toàn thể nhân loại (x Hiến Chế Lumen Gentium 1), Vị “Thánh Thần là Đấng ban sự sống” này đã liên lỉ hoạt động “cho tới tận cùng trái đất” (Acts 1:8), để “canh tân bộ mặt trái đất” (Ps 104:30), cho “Ý Cha thể hiện dưới đất cũng như trên trời”: “Thiên Chúa là tất cả trong mọi sự” (1Cor 15:28).

Vấn đề thực hành sống đạo:

Chúng ta đã nói tới Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi nơi phụng niên, nơi Kinh Lạy Cha và trong giòng lịch sử, giờ đây, trong phần thực hành sống đạo, chúng ta nói tới vấn đề Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi nơi đời sống đạo. Nếu Mẹ Maria là tạo vật đệ nhất về ân sủng đã phản ảnh Thiên Chúa Ba Ngôi thế nào, Kitô hữu chúng ta, muốn phản ảnh Thiên Chúa Ba Ngôi, tức muốn Sự Sống Nội Tại của Thiên Chúa Ba Ngôi dồi dào trong chúng ta, chúng ta cũng phải giống như Mẹ mới được. Ở chỗ, đối với Chúa Cha, chúng ta phải là những đứa con ngoan ngoãn mau mắn “xin vâng” (Lk 1:38) như Mẹ, nhờ đó, chúng ta mới xứng đáng làm mẹ cưu mang và hạ sinh Con Thiên Chúa Nhập Thể, vì Thánh Thần sẽ bao phủ chúng ta là bạn tình trinh khiết (x Lk 1:34) của Ngài. Như thế, Sống Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi, hay Sống Sự Sống Thiên Chúa Ba Ngôi, tức là Kitô hữu chúng ta sống thế nào cho xứng đáng với thân phận làm con với Cha, với sứ vụ làm mẹ với Con, và với vai trò làm bạn với Thánh Thần vậy.