MẦU NHIỆM THÁNH GIA- Lm. Giuse Nguyễn Văn Lộc

Các gia đình và Thánh Gia

Trong bối cảnh hiện nay, có nhiều yếu tố làm lung lay mái ấm gia đình, vốn là nền tảng cho sự lớn lên của từng người, của Giáo Hội, trong đó có đời tu, và của cả xã hội. Khi chiêm ngắm Thánh Gia, chúng ta đặc biệt cầu nguyện cho tất cả các gia đình, nhất là gia đình của những thân yêu, và cho cả các mái ấm nữa, vốn là “gia đình” của các trẻ em mồ côi, khuyết tật, thiếu thốn, thiệt thòi, cùng khổ… Và chúng ta cũng xin Chúa chúc lành cho gia đình và cộng đoàn của chúng ta, để chúng ta được liên kết và hiệp nhất với nhau bằng Lời Chúa, giống như Thánh Gia, qua đó làm chứng cho tình yêu thương xót và cứu độ của Chúa.

Thật là ý nghĩa khi chúng ta chiêm ngắm Thánh Gia, ngay sau khi chiêm ngắm mầu nhiệm Giáng Sinh. Bởi vì hình ảnh Thánh Gia làm sáng tỏ một chiều kích đã có trong mầu Giáng Sinh, nhưng không được chú ý: đó là, dù Hài Nhi Giêsu là “Ngôi Lời từ trời xuống”, được hoài thai, được cưu mang và sinh ra lạ lùng như thế nào đi nữa, thì cũng phải được đón nhận vào trong một gia đình cụ thể, và qua một gia đình, một “gia thất” như cách nói của phụng vụ, một gia tộc, vào một dân tộc và vào gia đình nhân loại. Thánh Gia chính là con đường tất yếu để Ngôi Lời hội nhập vào một nền văn hóa cụ thể, để Ngôi Lời đến, ở lại và lớn lên trong Ngôi Nhà nhân loại của mình (x. Ga 1, 11). Ngày nay, Ngôi Lời đến với từng dân tộc bằng cùng một con đường là các gia đình, các mái ấm, các cộng đoàn.

Nói đến Thánh Gia, có lẽ chúng ta nghĩ đến những em bé sinh ra trong bất hạnh: sinh ra trong một gia đình đổ vỡ về tương quan; sinh ra thiếu cha, thiếu mẹ; sinh ra ngoài ý muốn hay vì bị cưỡng bức; những em bé được sinh ra trong lén lút và bị bỏ rơi… Mầu nhiệm Thánh Gia mà chúng ta mừng kính và chiêm ngắm muốn nhắn gởi cho loài người chúng ta một sứ điệp: các em bé sinh ra trong bất hạnh này cũng phải được đón nhận vào một “gia đình”. Các gia đình nhận con nuôi và các mái ấm thực hiện sứ mạng cao cả này; đối với các mái ấm, dù là Kitô giáo hay Phật giáo, hoặc thuộc bất cứ tôn giáo nào khác hay thậm chí phi tôn giáo, điều quan trọng là tình người, là bầu khí đón nhận và yêu thương. Vì ở đâu có tình thương ở đó có Thiên Chúa.

Nước Trời và Thánh Gia

Ngoài ra, xét cho cùng Thánh Gia là một “mái ấm” hơn là một gia đình thực sự! Vì tương quan của mọi người với nhau trong Thánh Gia không dựa trên huyết thống, nhưng dựa trên Lời Chúa: Đức Giê-su, với tư cách là Ngôi Lời, đã nhập thể theo ý định của Thiên Chúa Cha; Đức Maria đã thưa với sứ thần: “xin xẩy ra cho tôi, theo như lời sứ thần nói”; và với Thánh Giuse, ngài đã vượt qua tương quan máu mủ huyết thống để đón nhận Đức Maria và Hài Nhi Giêsu theo ý muốn của Thiên Chúa. Thế mà, tương quan thân thiết dựa trên việc vâng theo ý muốn của Thiên Chúa, chính là tương quan của Nước Trời. Thánh Giuse đã không nghe đuợc câu nói này của Đức Giêsu “ Ai thi hành ý muốn của Thiên Chúa, người ấy là anh em chị em, là mẹ tôi “ (Mc 3, 35), nhưng ngài đã sống trọn vẹn điều này trước đó thật lâu.

Có thể nói, sứ điệp mạnh mẽ nhất của Thánh Gia, chính là xây dựng tương quan Nước Trời bằng cách vượt qua tương quan huyết thống ngay trong gia đình ruột thịt của mình, và từ đó mở rộng ra bên ngoài. Và đặc biệt với ơn gọi sống đời dâng hiến, tuy chúng ta không lập gia đình, nhưng chúng ta thực sự sống sứ điệp rất căn bản của Thánh Gia: trở nên người thân của nhau, trở nên một mái ấm trên nền tảng lắng nghe và thực thi Lời Chúa. Theo nghĩa này, thánh Giuse không chỉ là “Thánh Cả”, nhưng còn là “Tu Sĩ Cả” của đời tu trong Giáo Hội.

Thánh Giuse và Thánh Gia

Bài Tin Mừng của Lễ Thánh Gia năm nay (Phụng Vụ Năm A) mời gọi chúng ta chiêm ngắm thánh Giuse đã đảm nhận sứ mạng bảo bọc Thánh Gia như thế nào: Thánh Giuse đưa Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai-Cập, và sau một thời gian ở Ai cập, thánh nhân đã đưa Thánh Gia về Đất Israen; trong thử thách lớn lao này và chắc chắn trong mọi thử thách khác của Thánh Gia, thánh Giuse đã không làm điều khác hơn là lắng nghe và thực thi Lời Chúa. Xin cho chúng ta cũng biết như thánh Giuse, gắn bó, yêu mến và ưng thuận trọn vẹn đối với Lời Thiên Chúa. Ngoài ra, chúng ta được mời gọi hiểu biến cố này ở tầm lịch sử cứu độ, vì có liên quan đến cách Đức Giê-su, Ngôi Lời nhập thể đảm nhận lịch sử các dân tộc, và lịch sử của mỗi người chúng ta.

Thực vậy, theo bản gia phả, Đức Giê-su thuộc về một dân tộc: “Đức Giê-su Ki-tô, con vua Đa-vít, con tổ phụ Abraham” (Mt 1, 1; đây là câu đầu tiên của Tin Mừng theo thánh Mát-thêu, nên có ý nghĩa thật sâu rộng) ; trong biến cố lánh sang Ai-Cập, Người “mang vào mình” lịch sử của dân tộc mà Người muốn thuộc về cách tự nguyện, và qua đó, Người mang vào mình lịch sử của mỗi người chúng ta.

Đặc biệt, lời Kinh Thánh “Ta gọi con Ta ra khỏi Ai-cập” nhắc nhớ biến cố Xuất Hành. Trong đêm Vượt Qua, theo lệnh của Đức Chúa, người Do Thái sát tế chiên con. Sự vô tội của con chiên tượng trưng cho sự vô tội của các con trai đầu lòng Ai Cập: “Ngài sát hại các con đầu lòng Ai Cập” (Tv 136, 10). Con chiên chính là món nợ của Israel. Khi nào Israel trả được nợ cho Ai Cập, và hai dân tộc được giao hòa ? Đó là lúc Đức Giê-su mang lấy chỗ của Con Chiên, Ngài sẽ làm cho Ai Cập (nghĩa là dân ngoại) và Israel (nghĩa là dân được tuyển chọn) trở thành một dân tộc duy nhất và thánh thiện bằng chính máu của Ngài ; và giữa chúng ta, nếu có mắc nợ hay hận thù gì, Ngài cũng hòa giải và làm cho chúng ta nên một, bằng chính máu của Ngài, được hiện tại hóa mỗi ngày nơi Bí Tích Thánh Thể.

* * *

Thánh Giuse hoàn toàn vắng mặt trong thời gian Đức Giêsu công bố mầu nhiệm Nước Trời, và chắc chắn ngài cũng không có mặt thật trọn vẹn trong thời gian Đức Giêsu sống ẩn dật. Tuy nhiên, những gì xẩy ra cho Đức Giêsu từ lúc sinh ra cho đến khi từ Ai Cập trở về (Mt 2, 1 – 23) như đã báo trước cả cuộc đời của Đức Giê-su rồi.

+ Người được nhìn nhận bởi các đạo sĩ đến từ phương xa, nhưng cũng có biết bao nguy hiểm rình rập gây ra bởi vua Hêrôđê, các thượng tế, các luật sĩ (Mt 2, 1-12). Như thế, những gì sẽ xẩy ra cho Đức Giê-su trong thời gian rao giảng Tin Mừng Nước Trời như đã được báo trước ở đây.

+ Lánh sang Ai Cập, nhưng những trẻ vô tội phải đổ máu (2, 16-18). Sau này chính Đấng Vô Tội sẽ đổ máu trên Thập Giá.

+ Trở về “Đất Hứa” bình an để làm nên “Tổ Ấm Thánh Gia” (2, 19-23). Chúng ta có thể nhận ra nơi biến cố trở về này hình ảnh của ơn Phục Sinh và Đại Gia Đình Nước Trời.

Thánh Giuse đã có mặt suốt cuộc hành trình này, hành trình họa lại lịch sử cứu độ và loan báo cuộc đời Đức Giêsu; ngài không chỉ có mặt thôi, nhưng còn gánh vác bằng cách liên tục vâng theo sự dẫn dắt của chính Thiên Chúa.

Đức Maria đã có mặt dưới chân Thập Giá, còn thánh Giuse có mặt trong biến cố loan báo Thập Giá, và cũng là biến cố làm tái hiện lại biến cố Ai Cập xưa của dân Thiên Chúa. Dưới chân Thập Giá, Đức Maria thinh lặng và đứng vững ; và trong suốt cuộc hành trình giữa Israel và Ai-Cập, thánh Giuse cũng “thinh lặng và đứng vững”.

CHÚA NHẬT LỄ THÁNH GIA THẤT- NĂM A

THÁNH GIA, NGUYÊN MẪU CHO GIA ĐÌNH KITÔ HỮU-  Lm. Giuse Phạm Thanh Minh

Thánh Gia nền tảng đời sống gia đình

Từ Tân Phúc Âm hóa đời sống gia đình đến Tân Phúc Âm hoá đời sống giáo xứ và đời sống xã hội là định hướng mục vụ của Giáo Hội tại Việt Nam. Tại Á Châu có một truyền thống lâu đời về sự trân trọng đặc biệt đối với gia đình. Gia đình được coi là kho chứa di sản của nhân loại, và tương lai của nhân loại được định đoạt bởi gia đình. Cách riêng đối với Việt Nam, từ ngàn xưa, hạnh phúc gia đình là một khát vọng, là sự phấn đấu của mọi thế hệ. Lễ Thánh Gia Thất hôm nay mời gọi chúng ta trở về với định hướng nền tảng của Tân Phúc Âm hoá đời sống gia đình theo gương mẫu Thánh gia: Đức Giêsu, Mẹ Maria và Thánh Giuse.

Câu chuyện sau đây là hình mẫu của một gia đình Kitô hữu hạnh phúc.

Một linh mục nổi tiếng là thánh thiện và nhiệt thành có kể lại kinh nghiệm khi được mời dự tiệc tại một nhà giáo dân khá giả trong xứ như sau:

“Trong suốt bữa tiệc thịnh soạn hôm đó, giữa tiếng cười nói của thực khách, có một điều làm tôi thắc mắc, đó là tiếng nước róc rách chảy đâu đó trong nhà. Vì là lần đầu tiên được mời, tôi không dám lên tiếng, chỉ mong sao có người nhà nhận ra tiếng nước chảy đó. Sau cùng, không thể cầm lòng được, tôi hỏi một người giúp việc. Với nụ cười lịch sự, người này giải thích: cách đây khoảng 40 năm, khi người ta đào móng xây nhà và dựng nông trại, tình cờ họ đã khám phá ra mạch nước ngầm. Thế là họ xây dựng một căn phòng ngay bên mạch nước, kế đó họ xây những căn phòng khác ở chung quanh.

“Mạch nước ngay trong nhà mình”, tư tưởng đó xâm chiếm tâm trí tôi, suốt quảng đường về nhà xứ, và tôi đoán ra được đâu là bí quyết Hạnh Phúc của gia đình giáo dân ngoan đạo và tốt lành đó: Bí quyết hạnh phúc đó chính là mạch suối trong lành tươi mát ngay trong nhà của họ, mạch suối tình yêu tràn đầy thánh ân, mạch suối không bao giờ vơi cạn của Thiên Chúa, luôn tưới gội trên mái ấm của họ.

Hình ảnh gia đình hạnh phúc trên đây gợi cho chúng ta hình ảnh Thánh gia tại Nazareth, một gia đình thánh thiện và hạnh phúc, đã trở thành mẫu gương sống động cho mọi gia đình nhân loại, cho mọi nền văn hoá như Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI đã khẳng định: “Gia đình Thánh Gia thật sự là “nguyên mẫu” cho tất cả gia đình Kitô hữu được hiệp nhất trong Bí tích Hôn Nhân”. Chính vì thế mà gia đình Thánh gia được mọi gia đình Kitô hữu chiêm ngưỡng, cầu nguyện, dõi bước để tạo hạnh phúc trong gia đình. Từ đó, người ta thường chọn kết hợp hôn nhân vào dịp lễ Thánh gia tạo nên “mùa cưới” hằng năm.

Lời Chúa trong thánh lễ hôm nay hướng dẫn các gia đình Kitô hữu sống hạnh phúc

Các bài đọc lễ Thánh Gia đều hướng về một chủ đề chung là mô tả hoàn cảnh sống của một gia đình có Chúa hiện diện và liên kết mọi thành phần lại với nhau.

Trước hết bài đọc 1 trích sách Huấn Ca (Hc 3,3) nhắc lại bổn phận hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ, vì Thiên Chúa suy tôn người cha trong con cái, và củng cố quyền lợi của người mẹ trên người con. Vai trò trách nhiệm cha mẹ trên con cái là do ý muốn và dựa trên ý muốn của Thiên Chúa.

Bài đọc II trích từ Colôsê (Cl 3,12-21) ghi lại các lời khuyên của thánh Phaolô cho các thành phần trong gia đình: “Hãy nhủ bảo nhau, trong tâm tình từ bi, khiêm cung, nhẫn nại. hãy tha thứ cho nhau, hãy cảm tạ Thiên Chúa. Lời khuyên ở đây là ‘Hãy sửa chữa nhau trong yêu thương và tôn trọng nhau’ thay vì oán trách nhau trong ghen ghét và khinh khi”.

Trong bài Tin Mừng hôm nay, chỉ một đoạn ngắn mà chúng ta đã thấy sứ thần Chúa “hối thúc” Giuse trỗi dậy đến 3 lần. Bước khởi đầu của Thánh Gia Thất luôn luôn là một cuộc lên đường, là đe doạ, là bất an. Những phong ba sóng gió, những bấp bênh, chao đảo đổ xuống gia đình Thánh Gia.

Phải nói rằng thánh gia là một gia đình gương mẫu và thánh thiện nhưng cũng không được miễn chuẩn cho khỏi đau khổ và thử thách. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải nhìn nhận rằng cho dù Thánh Gia có gặp bao cảnh ngặt nghèo quẫn bách thì mái ấm Nazareth vẫn đong đầy hạnh phúc.

– Bí quyết của hạnh phúc ấy chính là vì thánh gia luôn có Chúa hiện diện, mà nơi đâu có Chúa thì nơi ấy có hạnh phúc.

– Bí quyết của hạnh phúc ấy chính là vì các thành viên trong gia đình Thánh Gia luôn lắng nghe tiếng Chúa và mau mắn thi hành thánh ý Người.

– Bí quyết của hạnh phúc ấy chính là vì trong mọi nghịch cảnh, Thánh Gia luôn tin tưởng và phó thác cho chương trình của Thiên Chúa.

– Bí quyết của hạnh phúc ấy chính là vì các ngài luôn biết lắng nghe và đối thoại, cảm thông và chia sẻ, nhất là các ngài luôn hít thở không khí trong lành của vui tươi, hoà nhã và yêu thương.

III. Giáo Hội quan tâm đến gia đình và mời gọi các gia đình quan tâm đến việc Phúc Âm hóa

Ngày hôm nay, hơn lúc nào hết, gia đình đang bị đe dọa từ nhiều phía: Những trào lưu xã hội đề cao sự tuyệt đối cá nhân đe dọa hạnh phúc gia đình; Những khó khăn xuất phát từ nội tại khác biệt của mỗi thành viên làm cho gia đình thiếu hiệp nhất. Chính vì thế trong những năm gần đây, Giáo huấn của Giáo hội quan tâm đặc biệt đến đời sống gia đình. Tháng 10 năm 2014, một Thượng Hội Đồng Giám Mục ngoại thường về gia đình được triệu tập là một bằng chứng Giáo hội quan tâm đến gia đình trong bối cảnh Tân Phúc âm hóa.

Gia đình một định chế lâu đời nhất của nhân loại, và gia đình đã tồn tại đến ngày nay vì được xây dựng trên nền tảng tình yêu. Gia đình hạnh phúc không thể tự dưng mà đến. Tình yêu hoà điệu, tương kính lẫn nhau vốn là những yếu tố cơ bản của một gia đình hạnh phúc. Thánh Gia Thất quả là một cộng đoàn yêu thương nhau. Do đó, gia đình Kitô hữu phải coi đó như là nền tảng xây dựng gia đình hạnh phúc. Gia đình phải là cộng đoàn hợp nhất thủy chung xuất phát từ Thiên Chúa tình yêu. Mối tương quan vợ chồng, con cái, cũng như anh chị em với nhau phải là dấu chỉ sống động của Tình yêu Thiên Chúa. Vì thế, gia đình Công giáo phải loại bỏ mọi thứ bạo hành, “hãy có lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hậu, nhẫn nại, chịu đựng và tha thứ cho nhau.” (Cl 3,12-13).

Ngoài ra noi gương Đức Mẹ và Thánh Giuse nơi gia đình Kitô hữu, người con phải được học tập, được trao tặng và đón nhận tình yêu, như Chúa Giêsu đã sống 30 năm ở gia đình Nazareth, hấp thụ nền giáo dục đạo hạnh của cha mẹ Giuse-Maria như Tin Mừng Luca cho biết “người theo cha mẹ về Nazareth và hằng vâng phục các Ngài, còn Hài Nhi ngày càng lớn lên, thêm vững mạnh đầy khôn ngoan và ân sủng trước Thiên Chúa và người ta.” (Lc 2,51-52). Do đó, mọi người trong gia đình từ ông bà cha mẹ hãy góp phần để những người con được lớn lên trong ơn nghĩa, tình yêu như ĐGH Biển Đức XVI đã gợi ý cho mỗi gia đình trở nên gia đình Thánh Gia: “Ước mong con cái của chúng ta được cảm nghiệm cuộc sống hoà thuận và yêu thương giữa cha mẹ hơn là cảm nghiệm cuộc sống bất đồng và chia rẽ, vì tình yêu giữa cha và mẹ là nguồn gốc lớn lao cho cuộc sống an toàn của con cái và cũng dạy con cái về cái đẹp của tình yêu chung thủy và bền vững”.

Những lời khuyên này của Thánh Phaolô và của ĐGH Biển Đức XVI, có thể được xem là hiến chương xây dựng hạnh phúc gia đình, là những nguyên liệu người Kitô hữu có thể sử dụng để hình thành nên đời sống thánh thiện của gia đình mình.

Nhân dịp lễ Thánh Gia, chúng ta cầu xin sự chở che của Đức Trinh Nữ Maria diễm phúc và của Thánh Giuse luôn đồng hành với tất cả anh chị em và trợ giúp anh chị em hiệp nhất trong tình yêu và phục vụ lẫn nhau để anh chị em chu toàn được ơn gọi và sứ mạng của mình trong khung cảnh gia đình như gia đình Thánh Gia xưa. Amen.