Đức Giêsu Trong Đền Thờ

Đức Giêsu trong Đền Thờ

Lm. Giuse Nguyễn Thể Hiện, DCCT

“Sự giới hạn trong khả năng hiểu thấu không phải là một lý do để Mẹ vứt bỏ tất cả. Trái lại, Mẹ ghi nhớ, suy niệm, kính trọng và kiên nhẫn chờ đợi ơn soi sáng của Thiên Chúa để hiểu thấu những mầu nhiệm của Đức Giêsu – Con Mẹ.”

Lời Chúa: Lc 2,41-52

⁴¹ Hằng năm, cha mẹ Đức Giê-su trẩy hội đền Giê-ru-sa-lem mừng lễ Vượt Qua. ⁴² Khi Người được mười hai tuổi, cả gia đình cùng lên đền, như người ta thường làm trong ngày lễ. ⁴³ Xong kỳ lễ, hai ông bà trở về, còn cậu bé Giê-su thì ở lại Giê-ru-sa-lem, mà cha mẹ chẳng hay biết. ⁴⁴ Ông bà cứ tưởng là cậu về chung với đoàn lữ hành, nên sau một ngày đường, mới đi tìm kiếm giữa đám bà con và người quen thuộc. ⁴⁵ Không thấy con đâu, hai ông bà trở lại Giê-ru-sa-lem mà tìm.

⁴⁶ Sau ba ngày, hai ông bà mới tìm thấy con trong Đền Thờ, đang ngồi giữa các thầy dạy, vừa nghe họ, vừa đặt câu hỏi. ⁴⁷ Ai nghe cậu nói cũng ngạc nhiên về trí thông minh và những lời đối đáp của cậu. ⁴⁸ Khi thấy con, hai ông bà sửng sốt, và mẹ Người nói với Người : "Con ơi, sao con lại xử với cha mẹ như vậy ? Con thấy không, cha con và mẹ đây đã phải cực lòng tìm con !" ⁴⁹ Người đáp : "Sao cha mẹ lại tìm con ? Cha mẹ không biết là con có bổn phận ở nhà của Cha con sao ?" ⁵⁰ Nhưng ông bà không hiểu lời Người vừa nói.

⁵¹ Sau đó, Người đi xuống cùng với cha mẹ, trở về Na-da-rét và hằng vâng phục các ngài. Riêng mẹ Người thì hằng ghi nhớ tất cả những điều ấy trong lòng. ⁵² Còn Đức Giê-su ngày càng thêm khôn ngoan, thêm cao lớn và thêm ân nghĩa đối với Thiên Chúa và người ta.

Suy niệm

Bài Tin Mừng hôm nay nói cho chúng ta biết về một mầu nhiệm quan trọng liên quan đến con người và sứ mạng của Đức Giêsu và về cách hành xử đầy lòng tin của Thánh Gia trong một hoàn cảnh đau phiền của cuộc sống.

1. “Cha mẹ không biết là con có bổn phận ở nhà Cha con sao?” (c. 49)

Theo Lc, cho đến lúc này, Đức Giêsu luôn là đối tượng thụ động của những lời loan báo, ngợi khen và nhận biết của thiên sứ, của các mục đồng và các ngôn sứ. Trong bài Tin Mừng này, lần đầu tiên, cậu bé Giêsu cất lời, và là một lời khẳng định đậm chất thần học về con người và sứ mạng của Người, dưới hai khía cạnh:

- trí thông minh đặc biệt và ngoại thường của Người;

- tư cách là con độc nhất của Người trong tương quan với Cha trên trời.

Có thể nói, tác giả Luca kể lại câu chuyện Đức Giêsu trong Đền Thờ cũng chỉ nhằm nhấn mạnh hai nội dung thần học ấy, làm hậu cảnh cho những lời giảng dạy và những hành động của Đức Giêsu trong cuộc đời công khai của Người sau này.

a. “Ai nghe cậu nói cũng kinh ngạc về trí thông minh và những lời đối đáp của cậu” (c.47)

Ban đầu, thánh Luca chỉ trình bày cậu bé Giêsu như một thính giả chăm chú lắng nghe các bậc thầy trình bày về các thực tại thần thiêng (c.46). Nhưng đột ngột ông thay đổi nội dung: bây giờ, ở câu 37, điểm chính yếu không còn là sự quan tâm của cậu bé Giêsu đối với lời Thiên Chúa nữa, mà là trí thông minh siêu việt của cậu. Đức Giêsu không còn ở trong tư thế một cậu học trò, mà đã đảm nhận vai trò của một tôn sư trả lời các câu hỏi của cử tọa bằng các câu trả lời hết sức khôn ngoan. Đối với Luca, sự kiện này là bằng chứng sự khôn ngoan tràn đầy và đặc biệt của Đức Giêsu (x. Lc 2,40.52).

Hình ảnh được trình bày ở đây chuẩn bị cho người đọc tiếp nhận một thực tế sẽ xảy ra sau này trong cuộc đời hoạt động công khai của Đức Giêsu: “Đức Giêsu giảng dạy dân chúng. Họ sửng sốt về lời giảng dạy của Người, vì lời của Người có uy quyền” (4,31b.32).

b. “Cha mẹ không biết là con có bổn phận ở nhà Cha con sao?” (c.49)

Đức Giêsu đã thưa với Đức Maria và thánh Giuse như vậy khi các ngài tìm thấy Người trong Đền Thờ. Chúng ta đang ở điểm chính yếu của câu chuyện.

Đức Giêsu thưa với Đức Maria và Thánh Giuse: “Sao cha mẹ lại tìm con?” (c.49). Đó cũng là lời mời gọi Đức Maria và Thánh Giuse (cũng như tất cả độc giả) vượt quá bình diện của các mối liên hệ tự nhiên giữa người con với cha mẹ mình, để đi vào lôgích của một chiều kích khác hẳn.

Tiếp đó, Người nói: “Cha mẹ không biết là con có bổn phận ở nhà Cha con sao?” (c.49). Ngay ở lần đầu tiên Đức Giêsu cất lời trong Lc, Thiên Chúa đã được gọi là Cha. Thật ra, câu này có thể dịch theo nhiều kiểu khác nhau. Ở đây xin nêu 2 cách hiểu thông dụng nhất.

+ Cách 1: Đức Giêsu đang ở Đền Thờ. Ngữ cảnh đó cho phép đọc là “ở nhà Cha con”, hiểu rằng:

- hoặc bởi vì Đức Giêsu muốn khẳng định sự gần gũi của Người với Thiên Chúa: Đền Thờ là dấu chỉ và nơi chốn Thiên Chúa hiện diện với dân Người;

-  hoặc bởi vì tác giả Luca coi Đền Thờ như nơi chốn truyền dạy Luật của Thiên Chúa, truyền dạy lời  của Thiên Chúa (Đức Giêsu đang ngồi giữa các bậc thầy trong Đền Thờ): Đức Giêsu muốn khẳng định Người gần cận Lời Thiên Chúa đến mức độ nào.

Tác giả Luca chú ý cách đặc biệt đến mối tương quan giữa sự khôn ngoan đặc biệt của Đức Giêsu và tư cách là Con trong mối liên hệ hiếu tử của Người với Thiên Chúa.

+ Cách 2: “lo việc Cha con”. Theo cách hiểu này, hiện diện trong Đền Thờ, Đức Giêsu muốn diễn tả sự hoàn toàn sẵn sàng của Người đối với công trình mà Cha trao phó cho Người. Chính chương trình của Cha là cuộc sống của Người.

Dù hiểu theo cách nào đi chăng nữa, thì nội dung vẫn là mầu nhiệm về con người và sứ mạng của Đức Giêsu đặt trong mối tương quan ưu tiên của Người với Cha. Ngay trong lời đầu tiên Đức Giêsu nói trong Lc, mối tương quan thâm sâu của Người với Cha đã được khẳng định một cách tường minh. Và đó là một mạc khải đặc biệt. “Không ai biết người Con là ai, trừ Chúa Cha, cũng như không ai biết Chúa Cha là ai, trừ người Con, và kẻ mà người Con muốn mạc khải cho”(Lc 10,22).

2. “Cha con và mẹ đây đang phải cực lòng...” (c.48)

Hình ảnh Thánh Gia được khắc họa trong bài Tin Mừng hôm nay vừa mang dáng dấp của một gia đình êm ấm hài hoà, vừa mang dáng dấp của một gia đình đang phải trải qua những ngày tháng đau buồn vì những sự kiện xảy ra ngoài ý muốn. Trong khung cảnh đó, Thánh Giuse và Đức Maria phản ứng như thế nào? Bài Tin Mừng cung cấp cho chúng ta một số chi tiết quý giá.

a. Lo buồn

Việc Đức Giêsu ở lại Đền Thờ mà không cho cha mẹ biết, đã tạo ra một hoàn cảnh lo buồn cho cha mẹ Người. Khi tìm con, Đức Maria nói: “Con ơi, sao con lại làm cho cha mẹ như thế? Con thấy không, cha con và mẹ đây đang phải cực lòng tìm con!” (c. 48). Chắc chắn Đức Maria và Thánh Giuse đã lo lắng nhiều trong ba ngày dài đằng đẵng ấy.

Chúng ta cảm thấy được an ủi rất nhiều khi suy niệm về nỗi đau này của Đức Mẹ và Thánh Giuse. Có lẽ không gia đình nào tránh được những hoàn cảnh và tháng ngày đau buồn. Đức Maria và Thánh Giuse chắc chắn sẽ luôn là chỗ dựa cho mọi gia đình đau khổ của chúng ta, vì các ngài cũng đã trải qua những kinh nghiệm đau thương ấy. Các ngài sẽ hiểu thấu nỗi đau của mọi gia đình.

b. Ngạc nhiên

Phản ứng thứ hai của Đức Mẹ và Thánh Giuse được kể đến trong bài Tin Mừng là sự ngạc nhiên, sửng sốt: “Khi thấy con (đang ngồi đối đáp giữa các bậc thầy), hai ông bà sửng sốt” (c. 48).

Cần tránh hiểu sự ngạc nhiên ở đây chỉ ở bình diện tâm lý, dẫn đến cách giải thích lời Đức Maria nói với Đức Giêsu là một lời trách móc. Theo Lc, trong tâm tưởng của Đức Maria, Đức Giêsu là Con Đấng Tối Cao mà Mẹ cưu mang đồng trinh vâng theo thánh ý Thiên Chúa. Làm sao tác giả Lc lại có thể nghĩ rằng Đức Mẹ trách móc Đức Giêsu. Đàng khác, trong suốt sách Tin Mừng, ông cố ý tránh không bao giờ để cho Đức Giêsu trách các đồ đệ lời nào. Vì thế, có lẽ ông không muốn trình bày lời của Đức Maria ở đây như là một lời trách mắng Đức Giêsu.

Khi kể lại sự ngạc nhiên của Đức Mẹ và Thánh Giuse, Thánh Luca muốn nói với chúng ta rằng đó là phản ứng của những người đột ngột đối diện với một sự kiện vượt quá sự chờ đợi và khả năng hiểu biết của họ. Tư cách là Con Thiên Chúa của Đức Giêsu vẫn là một mầu nhiệm ngay cả đối với cha mẹ Người, bất chấp lời loan báo của thiên sứ và lời quả quyết của các ngôn sứ, bất chấp cả sự kiện mang thai đồng trinh của Đức Maria. Thực tại vô phương đạt thấu của mầu nhiệm Đức Giêsu luôn luôn và chắc chắn vượt quá sự chờ đợi và sự hiểu thấu của lòng tin, cho dù là lòng tin sâu xa và mạnh mẽ nhất.

c. Ghi nhớ và suy niệm

Tác giả Tin Mừng nói rõ rằng Đức Maria và Thánh Giuse không hiểu lời Đức Giêsu vừa nói với hai ông bà (c.50). Ngay cả ý nghĩa của biến cố, các ngài chắc cũng không hiểu.

Điều quan trọng là: một cách đau đớn, “tăm tối” và không thể quên được, Thánh Giuse và Đức Maria phải trải qua kinh nghiệm rằng Đức Giêsu thuộc về một thẩm quyền cao cả và linh thiêng nhất, rằng mối tương quan độc nhất và siêu việt của Người với Thiên Chúa sẽ đưa Người tới chỗ có những hành động vượt quá sự chờ đợi, sự nghĩ tưởng và sự hiểu thấu của các ngài, và có thể tới chỗ chia cắt đau thương và bi thảm với các ngài.

Có lẽ nhất thời, Đức Mẹ và Thánh Giuse không thể hiểu được điều đó. Nhưng Đức Maria hằng ghi nhớ tất cả những điều đã xảy ra và suy đi nghĩ lại trong lòng (xem câu 51). Sự giới hạn trong khả năng hiểu thấu không phải là một lý do để Mẹ vứt bỏ tất cả. Trái lại, Mẹ ghi nhớ, suy niệm, kính trọng và kiên nhẫn chờ đợi ơn soi sáng của Thiên Chúa để hiểu thấu những mầu nhiệm của Đức Giêsu – Con Mẹ. Chỉ một mình Thiên Chúa mới có thể biết rõ những gì xảy đến cho gia đình của Mẹ và ý nghĩa của những sự kiện đó là gì. Mẹ tin vào Thiên Chúa và tin vào Đức Giêsu.

Thái độ đức tin đó của Mẹ cũng là gương mẫu cho mọi thành viên trong các gia đình của chúng ta. Kiên nhẫn chờ đợi ơn Chúa. Kính trọng các thực tại mà Chúa muốn. Khiêm tốn đón nhận mọi sự xảy đến trong lòng tin....