SÁM HỐI ĐỂ SINH HOA TRÁI THIÊNG LIÊNG

Trong suốt Mùa Chay, Lời Chúa luôn gọi mời chúng ta SÁM HỐI. Nhưng sám hối là gì? Sám hối thế nào? Sám hối để làm gì? Tại sao ta phải sám hối? Cựu ước có 2 động từ Hipri được dùng để diễn đạt ý nghĩa sám hối: Thứ nhất, động từ Shuv, có nghĩa là quay trở lại hay thay đổi đường đi, trở về. Vì dụ, “Đường lối Ngài, con sẽ dạy cho người tội lỗi, ai lạc bước sẽ trở lại cùng Ngài” (Tv 51,15). Thứ hai, động từ Nicham, có nghĩa là cảm thấy hối hận vì những việc sai trái mình đã làm. Ví dụ, “Đây là sấm ngôn của ĐỨC CHÚA: "Nhưng ngay cả lúc này, các ngươi hãy hết lòng trở về với Ta, hãy ăn chay, khóc lóc, và thống thiết than van" (Ge 2,12). Còn Tân Ước dùng 3 từ Hy Lạp được dùng để diễn đạt nghĩa sám hối: Thứ nhất, động từ Metamelomai có nghĩa chỉ sự thay đổi tư tưởng, có ý hối tiếc hay thậm chí hối hận vì tội, nhưng không nhất thiết có sự thay đổi nội tâm. Chẳng hạn, sự hối hận của Giu-đa Ít-ca-ri-ốt (Mt 27,3). Thứ hai, động từ Metanoeo có nghĩa chỉ sự thay đổi tư tưởng và chủ đích do kết quả của việc nhận thức. “Còn người thu thuế thì đứng đằng xa, thậm chí chẳng dám ngước mắt lên trời, nhưng vừa đấm ngực vừa thưa rằng: "Lạy Thiên Chúa, xin thương xót con là kẻ tội lỗi" (Lc 18,13). Thứ ba, danh từ Metanoia có nghĩa chỉ sự sám hối thực sự, một sự thay đổi tư tưởng, chủ đích và đặc biệt phải sống theo những đòi hỏi của việc xá tội như sự sám hối của ông Giakêu (Lc 19,5-9).Tóm lại, theo Thánh Kinh, sám hối trước hết sự nhận biết đích thực về hành vi và tình trạng phạm tội của chính mình. Kế đến là nhận thức về lòng thương xót của Thiên Chúa nơi Đức Giêsu Kitô. Tiếp đến nữa là thật lòng ghét bỏ mọi tội lỗi và quay về với Chúa trong đức tin, cậy, mến nhờ ơn Chúa giúp và tình thương tha thứ của Thiên Chúa. Và cuối cùng là kiên trì cố gắng theo đuổi một cuộc sống thánh thiện theo đường lối Chúa bằng cách tuân giữ các giới răn của Chúa để sinh hoa kết trái thiêng liêng.

Cụ thể, bài Tin Mừng hôm nay gợi lên cho chúng ta một cơ hội sám hối để sinh ơn ích thiêng liêng trong đời sống đức tin vì chưng Thiên Chúa rất kiên nhẫn chờ đợi sự sám hối của con người. Cây vả trong câu chuyện của Đức Giêsu là một thân cây rất đặc biệt, bởi vì nó được trồng trong một vùng đất đặc biệt - vườn nho. Cây vả tượng trưng cho dân Israel được trồng trong vườn nho của Chúa. Tình trạng cằn cỗi của nó tượng trưng cho tình trạng cằn cỗi của dân Israel trước mặt Thiên Chúa. Cho nên, Đức Giêsu bắt đầu sứ vụ của Người bằng lời kêu gọi thống hối: “Anh em hãy sám hối, vì Nước Trời đã gần đến”. Ngày nay, Đức Giêsu vẫn lời kêu gọi sám hối, không chỉ cho những người tội lỗi, nhưng là cho những người tốt lành thánh thiện. Thật vậy, Người nói với tất cả mọi người, không có ai ngoại lệ. Rõ ràng nhìn lại lịch sử cứu độ và lịch sử Giáo Hội cho thấy đầy rẫy những cây vả cằn cỗi, nhưng cuối cùng cũng đã trổ sinh hoa quả tốt cho Chúa và cho đời; nói cách khác, đó là các tội nhân đã hối cải và trở nên thánh: Vua Đavít, ông Zakêu và ông Matthêu người đàn bà ngoại tình và thánh Mađalêna, ông Phêrô, ông trộm lành, chàng thanh niên Augustinô…

Cây vả này bị coi như không đạt yêu cầu, không phải vì nó tạo ra những quả vả có chất độc, nhưng bởi vì nó tươi tốt sum suê mà không hề trổ sinh bất cứ hoa quả thơm ngọt nào. Cũng vậy, chúng ta chỉ là tốt lành nơi bản thân mình mà không tốt lành thánh thiện trước mặt Chúa và anh chị em mình thì cũng cần phải sám hối vì chưng cuộc sống của tôi được yên ổn tốt lành nhưng cuộc sống đó chứa đựng nhiều sự ích kỷ, vô vị, không sinh ơn ích gì với Chúa và tha nhân. Có thể chúng ta không phạm phải một tội trọng nào, tuy nhiên, chúng ta có thể rất ích kỷ, rất hay đòi hỏi, rất thiếu sự quan tâm, không có lòng vị tha và không hiệp thông, đồng hành sẻ chia tinh thần cũng như vật chất với tha nhân. Vì vậy, chúng ta được kêu gọi ra khỏi thói ích kỷ, để trở nên người biết quan tâm đến kẻ khác, và tập trung vào Thiên Chúa để sinh hoa trái: “Bác ái, hoan lạc, bình an, nhẫn nhục, nhân hậu, từ tâm, trung tín, hiền hoà, tiết độ” (Gl 5,22-23).

Hành trình Mùa Chay không chỉ nhằm dẫn chúng ta quay trở lại quá khứ để ăn năn khóc lóc tội lỗi mình hay đến toà giải tội xưng thú tội lỗi mình… nhưng còn muốn dẫn chúng ta đến cuộc sống mới dồi dào phong phú hơn với Chúa và tha nhân. Mùa Chay phải trở thành mùa sám hối đổi mới con người chúng ta, mùa nở hoa kết trái tình thương, mùa thực thi việc lành phúc đức cho từng người chúng ta. Xin cho Chúa cho chúng ta biết kết hiệp mật thiết với Chúa trong mọi lời ăn tiếng nói và hành động tư tưởng chúng ta để Ngài giúp chúng ta tiêu diệt dần dần đời sống ích kỷ nhỏ nhen của ta ngõ hầu dần dần trở nên thánh thiện phong phú hơn trong Chúa Giêsu Kitô. Xin cho chúng ta biết sám hối trở về với Chúa thật lòng và việc siêng năng chạy đến với Bí Tích Hòa Giải trong Mùa chay thánh này để được Chúa xót thương. Amen.

76.Chúa Nhật 3 Mùa Chay

(Suy niệm của Lm. GB. Phạm Hồng Thái)

Sám hối là chủ đề chính yếu trong Mùa Chay này. Có những định nghĩa về sám hối rất hay nhưng tôi xin chọn định nghĩa đơn giản này: "Sám hối là hối hận về tội lỗi mình và trở về với Chúa". Như vậy sám hối có hai bước:

- Bước I là có tâm tình hối hận về tội lỗi của mình như Vua Đavit trong TV 50, 5-6 đã thưa với Chúa: "Vâng, con biết tội mình đã phạm, lỗi lầm cứ ám ảnh ngày đêm. Con đắc tội với Chúa, với một mình Chúa, dám làm điều dữ trái mắt Ngài" hoặc như đứa con hoang đàng thưa với Cha mình: "Thưa Cha, con thật đắc tội với Trời và với Cha, con chẳng còn đáng gọi là con cha nữa" (Lc 15,18)

Bước II là trở về với Chúa: Như đứa con hoang đã trở về nhà Cha, chúng ta sau khi hối hận về tội mình tiếp theo là trở về với Chúa. Chúa sẽ đón nhận ta như người cha dang tay đón nhận đứa con hoang đàng của mình.

Trong Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu thúc dục chúng ta sám hối qua lời như sau: "Nếu các ngươi không ăn năn hối cải, thì tất cả các ngươi cũng sẽ bị hủy diệt như vậy". Việc quan Philatô giết mấy người Galilê, làm cho máu họ hòa lẫn với máu các vật họ tế sinh và  sự kiện 18 người bị tháp Siloe bất ngờ đổ xuống đè chết là  những cái chết thật thương tâm, nhưng Chúa Giêsu cho biết những người này chết không phải vì họ tội lỗi hơn những người khác. Chúa muốn dạy ta đừng qui trách họ có tội hơn mình, nhưng tốt hơn là mỗi người hãy lấy đó làm gương để xét mình và dục lòng ăn năn hối cải. Chúa Giêsu bác bỏ quan niệm của nhiều người Do thái đương thời và thậm chí ngày nay nhiều người vẫn còn quan niệm là khi thấy người nào gặp tai họa hay bệnh tật liền qui chụp là tại họ có tội nên bị Chúa phạt, chẳng hạn khi các tông đồ hỏi Chúa Giêsu về trường hợp người mù bẩm sinh: "Thưa Thầy, ai đã phạm tội khiến người này sinh ra đã mù, anh ta hay cha mẹ anh ta?" Chúa Giêsu trả lời:"Không phải anh ta cũng chẳng phải cha mẹ anh ta đã phạm tội, nhưng chuyện đó xảy ra là để các việc của Thiên Chúa được tỏ hiện nơi anh (Ga 9, 2-3)". Những người chết trong hai trường hợp vừa nêu cũng vậy: Chúa Giêsu quả quyết không phải họ phạm tội nhiều hơn những người khác nhưng nhân cơ hội này, Chúa cho biết: nếu ta không ăn năn hối cải thì cũng sẽ bị hủy diệt như họ. Thời điểm hiện nay có rất nhiều người chết vì Covid hay chết do bom đạn trong chiến tranh giữa Nga và Ukraina mà Đức Giáo hoàng Fanxicô nói là một dòng sông máu đang chảy: không phải do tội của họ nhiều hơn những người khác nhưng đó cũng là một lời nhắc nhở mạnh mẽ cho chúng ta hãy ăn năn hoán cải trở về cùng Chúa, để Chúa thương cho dịch bệnh và chiến tranh qua đi, hầu chúng ta không bị chết như họ: không chết về phần xác và nhất là về phần hồn không bị tiêu diệt muôn đời.

Hôm nay Chúa Giêsu cũng cho chúng ta nghe dụ ngôn Cây Vả. Cây Vả rất quen thuộc với người Do Thái. Bình thường cây vả trồng được 3 năm thì có trái. Cây vả này không biết đã trồng được bao lâu rồi, nhưng Chúa Giêsu  cho biết: đã 3 năm chủ vườn đến tìm quả ở cây vả này mà không có, nên ông ra lệnh cho người làm vườn hãy chặt nó đi kẻo nó ăn hại đất mà không được tích sự gì! Nhưng người làm vườn xin chủ gia hạn cho một năm nay nữa để anh ta đào đất, bón phân chung quanh hi vọng nó sẽ có trái. Bằng không thì năm tới dứt khoát nó sẽ bị chặt đi! Các tiên tri thường dùng hình ảnh cây vả để chỉ dân Israel. Cây Vả Israel đã không sinh trái, đáng lẽ bị chặt đi nhưng Chúa Giêsu xin Chúa Cha gia hạn cho một năm nữa! Ba năm Chúa Giêsu  nói trong dụ ngôn khiến ta liên tưởng tới ba năm Chúa đi rao giảng Tin Mừng nơi các thành thị, làng mạc nước Do Thái, nhưng số người đón nhận Lời Chúa ăn năn hoán cải thì không có nhiều. Chúa Giêsu đã phải khóc thương thành Giêrusalem vì đã không nhận biết thời giờ  được Thiên Chúa viếng thăm (Lc 19, 41)

Qua dụ ngôn này, Chúa Giêsu cũng muốn dạy chúng ta phải ăn năn hối cải và sinh ra hoa trái là những việc làm tốt của đời sống người kitô hữu như lời thánh Gioan Tiền hô dạy: " Các anh hãy sinh hoa trái cho xứng với lòng ăn năn (Mt 3,9)" Chúa Giêsu  nhẫn nại xin gia hạn và dùng thời gian này để chăm bón cho cây vả, nhưng thánh Gioan Tẩy Giả thì quyết liệt hơn khi nói: "Cái rìu đã để sẵn ở gốc cây, cây nào không sinh trái tốt thì sẽ bị chặt đi và ném vào lửa (Lc 3,9)"

Mùa Chay là thời kỳ thuận tiện và thích hợp để chúng ta hối hận về tội lỗi của mình và trở về với Chúa. Chúng ta hãy coi thời gian này là thời gian Chúa gia hạn cho mình để sinh ra hoa trái tốt đẹp, để làm lợi nén bạc Chúa gởi, kẻo hết hạn kì và khi đã quá muộn tất nhiên sẽ phải chịu số phận như Chúa Giêsu nói: "Bằng không ông sẽ chặt nó đi!".

Mỗi người chúng ta hãy đón nhận lời Chúa dạy về sám hối ăn năn đặc biệt trong thời kì thuận tiện là Mùa Chay thánh này. Chúng ta cũng không quên lời Đức Mẹ nhắn nhủ ở Fatima là phải sám hối cải thiện đời sống để được thoát khỏi chiến tranh đang có nguy cơ ngày càng khốc liệt và lan tràn.

Lạy Chúa xin tha thứ tội lỗi chúng con vì chúng con đã xúc phạm đến Chúa. Amen.