NHÌN LẠI MÌNH VÀ THAY ĐỔI BẢN THÂN

Xét đoán, nói xấu, dèm pha là một thói xấu ta dễ mắc phải. Người ta nói xấu, xét đoán người khác vì ghen tị, vì muốn che đậy thói xấu của mình hoặc muốn đề cao bản thân mình. Kẻ chỉ quan tâm đến việc xét đoán, nói xấu người khác, sẽ không dễ dàng nhìn lại cuộc sống của mình, vì cho mình luôn luôn đúng, do đó cuộc sống sẽ không thay đổi được. Có nhiều người khi kể chuyện về gia đình thường than phiền về vợ, về chồng hoặc con cái, họ muốn người kia phải thế này, phải thế khác, phải như họ nghĩ, còn chính họ lại không muốn thay đổi.

Lời Chúa hôm nay chỉ cho chúng ta cách sống sao cho đời sống chung mỗi ngày thêm tốt đẹp hơn, đó là mỗi người trước hết hãy nhìn lại bản thân và tự khắc phục những sai lầm thiếu sót của mình, trước khi phê bình anh em. Bài Tin Mừng hôm nay Chúa Giêsu đưa ra cho ta ba dụ ngôn:

“Người mù lại dắt người mù được sao? Lẽ nào cả hai lại không sa xuống hố”.Chúng ta thấy trong cuộc sống có những người không hiểu biết gì nhưng lại thích nói nhiều và còn thích làm thầy đời chỉ dạy cho thiên hạ. Nói theo ngôn ngữ của các ban trẻ đó là những người đã dốt mà lại tỏ ra nguy hiểm. Để hướng dẫn người khác trong một lãnh vực nào đó, ta phải có kiến thức nhiều hơn, chuyên sâu hơn người khác trong lãnh vực ấy. Kiến thức của nhân loại là vô han, các lãnh vực của xã hội, tôn giáo rộng lớn như đại dương, vì thế mỗi người chỉ có thể hiểu biết trong một phạm vi giới hạn nào đó, không ai có thể là cuốn tự điển bách khoa. Ý thức như vậy để mỗi người biết khiêm tốn nhìn nhận giới hạn của mình và chuyên tâm học hỏi tìm hiểu để làm gia tăng sự hiểu biết của mình: Học trò không hơn thầy, có học hết chữ cũng chỉ bằng thầy. Đó là điều mà Chúa Giêsu muốn nhắc chúng ta qua dụ ngon này: Khiêm tốn để đừng rơi vào sự kiêu căng cao ngạo hay tự mãn. Sự kiêu căng và tự mãn sẽ cản trở chúng ta thâu nhận thêm kiến thức và cũng cản trở chúng ta trong việc đón nhận anh chị em.

“Sao anh thấy cái rác nơi mắt anh em, còn cái xà trong mắt mình thì lại không để ý tới?” Trong các bài giảng gần đây tại nhà nguyện Matta, Đức Thánh Cha Phanxicô thường nhắc về các tất xấu của người tín hữu, đó là xét đoán và nói hành nói xấu. Đức giáo Hoàng so sánh kẻ hay xét đoán và nói xấu giống như những tên khủng bố. Những tên khủng bố là những tên ném quả bom vào đám đông rồi lẩn đi mất. Kẻ xét đoán và nói xấu cũng giống như thế, họ ném ra những lơi vô trách nhiệm, vô căn cứ giống như quả bom, khiến cho người khác bị tổn thương và khiến cho gia đình họ rạn nứt, rồi biến đi mất. Có nhiều người vẫn hành xử như thế, trong khi họ vẫn đến nhà thờ, vẫn đọc kinh mà không hề có một chút áy náy. Những người chuyên xét đoán và nói xấu anh chị em, hàng xóm, không thể là những người nói sự thật và càng không thể nói về Chúa cho người khác được.

Chúa Giêsu gọi những người xét đoán nói xấu người khác là những kẻ đạo đức giả: “Hỡi kẻ đạo đức giả ! Lấy cái xà ra khỏi mắt ngươi trước đã, rồi ngươi sẽ thấy rõ để lấy cái rác trong mắt anh em ngươi”.Chúa Giêsu muốn mỗi người trước hết phải nhìn lại và hoàn thiện bản thân của mình, trước khi lên tiếng nhắc nhở phê bình anh em. Nhiều người cố ý tỏ ra đạo đức qua việc dễ dàng lên án phê bình người khác, muốn dìm người khác khi thấy họ thành công hơn hoặc sống tốt hơn mình. Nhiều người khác lại muốn mượn danh người này người khác, hoặc mượn danh đám đông để chỉ trích phê bình anh em theo kiểu: Ở ngoài chợ người ta đồn…; Cả xứ này nói thế này nói thế khác…

Ai trong chúng ta cũng có những khiếm khuyết sai lỗi. Việc góp ý chỉ bảo cho nhau là việc làm tốt để giúp nhau cải thiện và tiến bộ. Tuy nhiên, việc thực hiện như thế nào là quan trọng. Mỗi người có trách nhiệm nhắc bảo nhau làm việc tốt, việc thiện, nhưng trước khi nhắc nhau, cần phải điều chỉnh bản thân của mình trước. Nói cách khác chúng ta cần nhắc nhau bằng chính việc làm tốt và gương sáng của mình. Ví dụ: Bà vợ chê chồng lười không chịu đi lễ đọc kinh nhưng chính bà cũng không chăm chỉ hơn, không tổ chức giờ kinh tối. Cũng vậy, cha mẹ không thể giục con đi lễ mỗi ngày nếu cha mẹ lười biếng, rảnh rỗi mà không đến nhà thờ.

Xem quả thì biết cây. Cây tốt thì sinh trái tốt, cây xấu thì sinh trái sâu. Không ai hái được trái nho nơi bụi gai, cây nào sinh trái nấy. Đó là những hình ảnh thực tế Chúa Giêsu dùng để cho thấy mối liên hệ tất yếu giữa cây và quả, giữa cha mẹ và con cái, giữa những người có trách nhiệm và học trò của mình. Thầy giỏi thì trò sẽ khá; cha mẹ tốt lành, con cái sẽ ngoan ngoãn. Chúng ta không thể có được một gia đình êm ấm hạnh phúc nếu cả vợ chồng và con cái không cố công vun đắp. Cũng vậy, con cái không thể chăm chỉ học hành và làm việc nếu cha mẹ không tạo nên một trường học tập và làm việc ngay trong gia đình. Một gia đình luộm thuộm bẩn thỉu, thì con cái cũng lôi thôi luộm thuộm. Cha mẹ rượu chè cờ bạc, hút hít, thì con cái cũng sẽ nghiện ngập sa đà sau này. Cha mẹ lười biếng trong việc đạo đức, coi thường việc dâng lễ cầu nguyện và đời sống thiêng liêng, thì con cái cũng sẽ giống như thế. Chắc chắn con cái chúng ta sẽ không thể hư hỏng trong ngày một ngày hai, nhưng nó đã bắt đầu mỗi ngày ngay từ trong gia đình khi cha mẹ lơ là trong việc giáo dục uốn nắn, hoặc quá nuông chiều. Trong tầm mức cộng đoàn giáo xứ cũng vậy: cha xứ thánh thiện, thì giáo dân đạo đức; cha xứ đạo đức thì giáo dân sốt sắng; cha xứ không cố gắng thì giáo dân bê trễ; cha xứ bê trễ thì giáo dân lười biếng…

Lời Chúa hôm nay là lời nhắc nhở cho tất cả mọi người và đụng chạm đến tất cả mọi người tùy theo nhiệm vụ địa vị của mình. Mỗi người đều phải góp phần mình làm cho đời sống cộng đoàn, từ gia đình đến xóm ngõ và giáo xứ mỗi ngày thêm tốt đẹp ấm cúng, đạo đức hơn. Mỗi người phải liên tục rà soát lại nếp sống của mình, để cho Lời Chúa biến đổi bản thân và từ đó mình mới có thể giúp biến đổi gia đình và cộng đoàn nên tốt được.

Lời Chúa hôm nay cũng là một đòi hỏi cho tất các Kiô hữu: Xem quả thì biết cây. Anh chị em lương dân có thể chưa biết Chúa của chúng ta là ai, nhưng họ có thể nhìn xem các Kitô hữu sống như thế nào. Chúng ta không thể nói chúng ta tin một Thiên Chúa quyền năng mà chúng ta cũng tin kiêng cúng bái như dân ngoại. Chúng ta không thể nói về Thiên Chúa quan phòng, mà chúng ta cũng đi cầu may giải hạn như những người dân ngoại đang làm trong những tháng đầu năm này. Chúng ta không thể nói về Chúa công bằng khi người cong giáo vẫn sống và làm ăn cách bất công và chúng ta không thể nói về Thiên Chúa chân thật khi chúng ta gian dối lừa đảo người khác. Chúng ta không thể nói về Thiên Chúa là Cha yêu thương khi chúng ta sống hẹp hòi ích kỷ, thiếu bác ái thiếu yêu thương với những người chung quanh. Chúng ta không thể nói về Thiên Chúa bao dung tha thứ khi chúng ta vẫn còn nuôi thù oán, giận hờn trong tâm hồn.

Lòng có đầy sẽ tràn ra bên ngoài. Khi tâm hồn chúng ta thực sự yêu mến, biết ơn Chúa, nó sẽ thể hiện ra bên ngoài bằng việc làm đạo đức và cử chỉ biết ơn Thiên Chúa. Khi lòng chúng ta đầy tràn tình yêu thương, trắc ẩn, nó thể hiện ra bên ngoài bằng những việc lam yêu thương cách cụ thể. Khi lòng chúng ta chứa đầy những điều tốt đẹp thì từ ánh mắt, cử chỉ, việc làm của ta sẽ thể hiện sự tốt đẹp, thiện chí và yêu thương với anh chị em chung quanh.

Con người xác thịt tự nhiên của chúng ta luôn nghiêng chiều về điều xấu và hành động xấu, nhưng chúng ta đã được Chúa Giêsu cứu chuộc và biến đổi ta nên con người mới nhờ cái chết và sự sống lại của Người. Vì thế, thánh Phaolô mời gọi chúng ta phải dám chôn vùi, hủy bỏ con người cũ cùng với các tính hư tật xấu của nó để sống một con người mới quyết tâm mới. Đồng thời, tích cực tham dự vào công việc của Chúa vì biết rằng: Trong Chúa sự cố gắng và hy sinh khó nhoc của chúng ta sẽ trổ sinh hoa trái tốt lành.

Xin Chúa, qua sự bầu cử của Đức Maria, giúp chúng ta biết nhìn lại bản thân, gia đình để chúng ta điểu chỉnh cuộc sống cá nhân và gia đình mỗi ngày nên giống Chúa và Đức Mẹ hơn. Amen.

22.Đừng xét đoán

(Suy niệm của Lm. GB. Trần Văn Hào)

Ngạn ngữ Ba tư có câu: “Mỗi người chúng ta vẫn thường mang nơi mình 2 cái bị, một cái phía trước để đựng những khuyết điểm của kẻ khác và một cái phía sau để giấu đi những lỗi phạm của chính mình. Chúng ta thường hay bới móc những lầm lỗi của cận nhân bằng cách lục lọi cái bị ở phía trước, nhưng rất ít khi chúng ta chịu ngoái cổ lại nhìn vào cái bị phía sau để lục soát những tội lỗi của chính chung ta”.

Đây là khuynh hướng tự nhiên nơi tất cả mọi người, không loại trừ ai. Vào thời Chúa Giêsu, những người Pharisiêu và các đầu mục tôn giáo ngày xưa cũng hay hành xử giống như vậy. Chúa Giêsu đã thẳng thừng gọi ho là những kẻ đạo đức giả. Đồng thời, Chúa cũng mời gọi chúng ta phải khiêm tốn và can đảm để ‘bẩy ra’ những cái đà to đùng nơi con mắt của chính mình, trước khi muốn ‘gắp bỏ’ những cái rác nhỏ xíu nơi con mắt của người khác.

Mù không thể dắt người mù

Để minh họa cho giáo huấn trên, Chúa dùng tới 3 dụ ngôn như chúng ta vừa nghe trong bài Tin mừng hôm nay: Dụ ngôn về cái đà và cọng rác; dụ ngôn về cây tốt sẽ sản sinh trái tốt và nhat là dụ ngôn về 2 người mù dắt nhau để cả hai cùng rơi xuống hố. Những dụ ngôn trên rất dung dị và dễ hiểu, phù hợp với mọi tầng lớp khán thính giả. Tuy nhiên, đích nhắm mà Chúa Giêsu muốn nói đến, chính là những huan dụ căn bản ngỏ cho các môn sinh về con đường nên thánh, song song với bản ‘Hiến chương Nước Trời’ mà Chúa công bố trong bài giảng đầu tiên ở trên núi, khi bắt đầu đi rao giảng công khai. Đây là quy chuẩn của đức ái Kitô giáo, giúp chúng ta vươn đến sự trọn lành. Thánh Phanxicô Salê, vị ‘Tiến sỹ Đức ái’, đã viết: “ Con người là sự hoàn thiện của vũ trụ. Tình yêu là sự hoàn thiện của con người. Đức ái chính là sự hoàn thiện của tình yêu.” Trong thư thứ nhất gửi giáo đoàn Côrinthô, Thánh Phaolô cũng cắt nghĩa thêm: “ Đức mến thì nhẫn nhục, hiền hậu, không ghen tương, không vênh vang, không tự đắc, không làm điều bất chính, không tìm tư lợi, không nóng giận, không nuôi hận thù.. Đức mến tha thứ tất cả, tin tưởng tất cả, hy vọng tất cả, chịu đựng tất cả.. (1C 13,4 -7). Cũng vậy, Chúa Giêsu hôm nay nêu dẫn những tiêu chí rất cụ thể về đức ái và mời gọi chúng ta thực hanh cách triệt để, hầu có thể vươn tới cuộc sống trọn lành.

Khiêm nhường là khởi đầu con đường nên thánh

Một vị tu đức đã nói: “Khiêm nhường là mẹ đẻ của mọi nhân đức và đó cũng là khởi đầu của con đường nên thánh”. Trong xã hội hôm nay, người ta vẫn hay đề cao sự khiêm tốn với những khẩu hiệu nghe rất kêu, ví dụ như ‘Cán bộ là đầy tớ của nhân dân’, ‘Vì nhân dân quên mình phục vụ’…nhưng nhiều khi những khẩu hiệu đao to búa lớn như thế cũng chỉ là những sáo ngữ rỗng tuếch và rất giả tạo. Tuy nhiên, khi bình thản nhìn vào nội bộ Giáo hội, chúng ta cũng sẽ thấy không ít những gương mù nơi các vị mục tử với lối sống trịch thượng theo kiểu cha chú (paternalism) mà Đức Thánh Cha Phanxicô đã cảnh báo và nhắc đi nhắc lại khá nhiều lần. Ngài kết án não trạng ‘cléricalism’ (đề cao giáo sỹ), cùng những cách sống mang tính khủng bố (terrorist) đang tàn phá Giáo hội rất kinh hoang. Chúa Giêsu đã dạy các môn sinh: “Anh em hãy học nơi tôi, vì tôi có trái tim hiền lành và khiêm hạ”. Đức Thánh Giáo hoàng Gioan 23 và Đức Thánh Giáo hoàng Phaolô 6 vẫn ký tên của mình sau các văn kiện của công đồng chung Vatican 2 để chuẩn nhận, luôn luôn đi kèm theo hàng chữ ‘Servus servorum’ (Đầy tớ giữa các người đầy tớ). Vì thế, chúng ta có thể quả quyết rằng, khiêm nhường chính là nhân đức ‘bản lề’ (Key virtue), giúp đạt đến sự trọn lành trong đức ái theo gương Chúa Giêsu. Đó không phải chỉ là một đức tính nhân bản, thuần mang tính xã hội, nhưng đây là linh đạo Thập giá mà Chúa Giêsu đã khai mở như lời Thánh Phaolô đã viết: “Đức Giêsu Kitô vốn dĩ là Thiên Chúa, mà không nghĩ phải nhất quyết duy trì địa vị ngang hàng với Thiên Chúa, nhưng đã từ bỏ vinh quang, mặc lấy thân nô lệ, trở nên giống phàm nhân, sống như người trần thế. Người lại còn hạ mình, vâng lời cho đến chết và chết trên Thập giá.. (Phil 2, 6 – 8). Để khỏi rơi vào tình trạng ‘người mù dắt người mù, hay chỉ nhìn thấy những cái rác nhỏ nhoi nơi mắt của người khác, chúng ta cần phải tập sống khiêm tốn. Có khiêm tốn, chúng ta mới có thể nhận ra sự mù quáng nơi chính bản thân mình với biết bao gương mù hay gương xấu. Chỉ khi sống khiêm tốn, chúng ta mới có thể nhìn thấy cái đà to đùng nơi cái bị chúng ta đeo phía sau lưng, và không dám lục lọi những cái rác nhỏ nhặt của người khác nơi cái bị treo ở phía trước. Mỗi ngày trước khi đi ngủ, chúng ta nên dành ra những giây phút tĩnh lặng đặt mình trước mặt Chúa để xét mình và cầu nguyện. Có thế, chúng ta mới co thể thăng tiến trong đời sống thiêng liêng và vươn tới sự trọn lành.

Cẩn trọng khi xét đoán

Thánh Giacôbê đã viết: “Chỉ có một Đấng ra Lề luật và xét xử, đó là đấng có quyền cứu thoát và tiêu diệt, còn bạn là ai mà dám xét đoán người thân cận” (Gia 4,12). Vì vậy, khi chúng ta xét đoán người khác và kết án họ, chúng ta đang tiếm quyền hay ‘ăn cắp’ quyền năng của chính Thiên Chúa. Trong Tin mừng Luca, Thánh ký có thuật lại câu chuyen, Chúa Giêsu được mời đến tham dự 1 phiên tòa, xét xử người phụ nữ bị bắt quả tang đang phạm tội ngoại tình. Rất nhiều ‘các đấng các bậc’ hoặc những nhân vật ‘tai to mặt lớn’ cũng có mặt trong phiên tòa ngày hôm đó. Mỗi người cầm trong tay một hòn đá, rất hỷ hả chờ giây phút tuyên án để ném vào phạm nhân. Nhưng, tình thế cuối cùng đã thay đổi hoàn toàn. “Ai trong các ông vô tội, cứ việc cầm đá mà ném trước đi.” Dường như câu nói của Chúa Giêsu đã làm lay động lương tâm chai lỳ của đám đông khiến tất cả mọi người lần lượt bỏ ra về hết sạch, từ người lớn tuổi nhất đến người nhỏ tuổi hơn…Cuối cùng khi không còn ai, Chúa mới ôn tồn nói với ngươi phụ nữ: “Tôi không kết án chị đâu. Chị hãy về đi và đừng phạm tội nữa.”. Mỗi lần chúng ta đến tòa cáo giải, Chúa cũng nói với chúng ta giống hệt như vậy. Mọi người chúng ta đều là tội nhân nhưng đã không bị Chúa ket án bao giờ. Vậy tại sao chúng ta lại dám to gan và lạnh lùng kết án lẫn nhau, nhất là nhiều khi chúng ta lại kết án một cách rất hồ đồ với nhiều ác ý. Đây là những sự vu khống rất thường hay xảy ra. Sự kết án với ác ý nhằm bôi nhọ người khác là 1 trọng tội, giống hệt như tội giết người. Ngạn ngữ tây phương có câu “Có một thanh gươm không bao giờ rỉ sét, đó là cái lưỡi của con người”. Thanh gươm không rỉ sét dùng để chém giết hay tàn phá danh dự lẫn nhau luôn là những công cụ rất nguy hiểm mà chúng ta phải hết sức cẩn trọng và đề phòng.

Kết luận

Trong triều đại của mình, Đức Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô 2 đã hơn 100 lần lên tiếng xin lỗi công khai vì những lỗi lầm mà Giáo hội đã gây ra trong quá khứ. Nhiều Hội đồng Giám mục địa phương cũng bắt chước Ngài, thể hiện sự khiếm tốn nhìn nhận những thiếu xót do chính con cái của mình gây nên. Những lỗi lầm ấy là những ‘cái đà’ trong dòng lịch sử của Hội Thánh, nằm chắn ngang con mắt khiến chúng ta rất dễ trở nên mù lòa và không thấy rõ đường đi nước bước. Người mù không thể nào dắt người mù được. Sự mù lòa tâm linh thường đi kèm theo những thành kiến mà chúng ta vẫn hay có khi nghĩ về người khác và dễ dàng kết án họ. Người ta vẫn thường nói rằng, phá đổ một thành kiến còn khó hơn phá vỡ 1 nguyên tử (nguyên tử hay ‘atom’, được định nghĩa la đơn vị vật chất nhỏ nhất không thể phá vỡ được).

Xin Chúa thanh tẩy cõi lòng, giúp chúng ta mỗi ngày mỗi trở nên giống Chúa hơn, để chúng ta luôn sống với một con tim hiền lành và khiêm nhường, đồng thời biết yêu thương mọi người như Chúa đã yêu thương chúng ta.