MÙA CHAY: THỜI GIAN CỦA SÁM HỐI

Chúng ta đã đi gần một nửa hành trình Mùa Chay và các bài đọc hôm nay cho chúng ta những lời nhắc nhở quan trọng. Bài đọc I của Chúa nhật III Mùa Chay nhắc nhở chúng ta hãy cởi mở và sẵn sàng gặp gỡ Thiên Chúa trong đời sống thường ngày. Bài Tin mừng nhắc lại trọng tâm của việc thống hối từ lúc bắt đầu cho đến cuối Mùa Chay, và nêu bật sự cần thiết của việc tăng trưởng trên hành trình này.

Trong bài đọc I trích sách Xuất Hành, chúng ta nghe câu chuyện Môsê gặp gỡ Thiên Chúa tại bụi gai đang cháy. Khi đang chăn chiên trong sa mạc, có lẽ Môsê không mong đợi có được một kinh nghiệm đầy quyền năng như vậy. Vậy mà tại núi Horeb, Thiên Chúa đã mạc khải danh của Ngài, giao cho Môsê nhiệm vụ đương đầu với Pharaô và dẫn dắt dân Israel thoát khỏi sự giam cầm ở Ai Cập. Phản ứng của Môsê rất phức tạp, pha trộn giữa sợ hãi, bất định, tò mò và cởi mở. Khi được gọi đích danh, Môsê trả lời: “Dạ, tôi đây” (tiếng Hípri: Hineni), một câu nói thể hiện sự chăm chú đối với Thiên Chúa và thái độ sẵn sàng lắng nghe. Trình thuật này nhắc nhở rằng chúng ta có thể được thúc đẩy hoặc được kêu gọi bất kỳ lúc nào trong cuộc sống, và chúng ta nên đáp lại với mong muốn được nghe và trả lời tiếng gọi của Thiên Chúa.

Bài Tin mừng theo thánh Luca giúp chúng ta nhìn về phía trước cũng như nhìn lại khi tiến bước trên hành trình Mùa Chay. Đức Giêsu nói với các môn đệ về những người Galilê chịu đau khổ và chết dưới tay Philatô, một điềm báo trước về cái chết của chính Ngài. Đức Giêsu kêu gọi đám đông hãy nhận ra tính phổ quát của cái chết và đừng nghĩ rằng họ có thể tránh được một định mệnh tương tự. Đức Giêsu sử dụng các sự kiện để khẳng định thực tại của cái chết và nhắc lại sự cần thiết phải sám hối tội lỗi. Những ý tưởng này là trọng tâm của lý do tại sao Mùa Chay lại bắt đầu vào thứ Tư Lễ Tro, khi đưa ra những lời nhắc nhở về sự chết của chúng ta cũng như đòi hỏi phải tránh xa tội lỗi và tin vào Tin mừng. Bằng cách bàn luận về đau khổ của người khác, Đức Giêsu nhấn mạnh rằng những người theo Ngài phải lớn lên, thay đổi và sám hối từ bỏ tội lỗi trong suốt cuộc đời của họ. Cụ thể, Ngài nói thẳng rằng: “Tôi nói cho các ông biết: không phải thế đâu; nhưng nếu các ông không sám hối, thì các ông cũng sẽ chết hết như vậy” (Lc 13,3).

Sám hối là chủ đề chính của các sách Tin mừng. Những lời kêu gọi sám hối của Đức Giêsu vào lúc bắt đầu cũng như kết thúc sứ vụ của Ngài là một lời khẳng định của thánh Luca về ý nghĩa sám hối, chẳng hạn như Gioan Tẩy giả tuyên bố phép rửa để được tha tội cũng như việc Đức Giêsu sau khi sống lại đã sai các môn đệ đi công bố sự sám hối để được ơn tha tội. Tin mừng hôm nay nhấn mạnh việc ăn năn sám hối và đưa ra dụ ngôn cây vả như một cách để chúng ta suy gẫm về những đòi hỏi của việc này.

Trong dụ ngôn, có một người quan sát cây vả đã ba năm mà không ra trái. Ông liền bảo người làm vườn chặt nó đi, vì nó đã hút bao dinh dưỡng từ đất nhưng đã không sinh hoa kết trái. Người làm vườn nhận ra những vấn đề của cây vả, nhưng thay vì coi đó là lí do để chặt bỏ, anh liền hứa sẽ chăm bón và vun xới đất để giúp cây lớn mạnh hơn.

Trong dụ ngôn này, cây vả không ra trái có thể tượng trưng cho việc không sinh hoa kết trái và không hoán cải. Người chủ và người làm vườn đưa ra hai giải pháp để giải quyết vấn đề không sinh trái của cây vả. Người chủ nói hãy chặt đi, nhưng người làm vườn sẵn sàng đầu tư chăm sóc cây vả. Người làm vườn cho chúng ta một mẫu hình về cách thức đáp trả khi gặp những thiếu sót của chúng ta cũng như người khác.

Thay vì chặt cây ngay lập tức, người làm vườn đã xin thêm thời gian để chăm bón và giúp cây đơm hoa kết trái. Anh hiểu việc thay đổi sẽ không thể xảy ra một sớm một chiều nên cũng sẵn lòng chăm sóc và cung cấp những gì cần thiết để cây có thể sinh hoa trái. Khi chúng ta tiếp tục bước vào nửa sau của hành trình Mùa Chay, dụ ngôn ngắn này có thể cho chúng ta một nguồn cảm hứng mạnh mẽ. Giống như người làm vườn, chúng ta cũng nên cam kết phấn đấu với bản thân và người khác để thăng tiến đời sống thiêng liêng.

80.Chúa Nhật 3 Mùa Chay

HÃY HOÁN CẢI VÌ CHÚA GIẦU LÒNG XÓT THƯƠNG

(Suy niệm của Lm. Antôn Nguyễn Văn Độ)

Phụng vụ hai Chúa nhật đầu Mùa Chay cả ba năm A, B, C đều trùng hợp nhau ở đề tài sự lựa chọn của Chúa Giêsu trước tên cám dỗ, và Chúa biến hình. Bước vào Chúa nhật thứ III Mùa Chay năm C, bài Tin mừng chú trọng đến đề tài "hoán cải" với lời kêu gọi cảnh tỉnh. Ca nhập lễ nhắc nhớ chúng ta lời cầu nguyện nổi tiếng của các Giáo phụ trong sa mạc: "Lạy Chúa Giêsu, xin thương con, vì con là kẻ có tội!". Sau hai tuần sám hối tội lỗi, chúng ta nên lấy những lời trên làm của mình, và can đảm nhiệt thành cùng với Chúa Giêsu bước vào trong sa mạc của Mùa Chay, ý thức mình là những kẻ tội lỗi nghèo hèn, nhưng chúng ta, "hướng cặp mắt" lên Chúa là Đấng giầu lòng thương xót, Ngài sẽ cứu chúng ta khỏi Vực thẳm âm ty, và thưa: "Mắt tôi hướng nhìn Chúa không biết mỏi, vì chính Người sẽ gỡ chân tôi khỏi dò lưới. Lạy Chúa, xin đoái nhìn và xót thương con, vì thân này bơ vơ cùng khổ" (Ca nhập lễ).

Tin tưởng vào lòng thương xót của Thiên Chúa không phải là dễ, vì khi có biết bao chuyện buồn đẫm lệ trước mắt chúng ta như bão tố, lũ lụt, động đất sóng thần cướp đi bao sinh mạng con người, và gần đây nhất, vụ sập nhà thờ Ngọc Lâm làm 3 người chết, hơn 59 người bị thương. Chúng ta vẫn hát với niềm tin rằng: "Chúa nhân từ và thương xót." Có người hỏi, lòng nhân từ và tình thương xót của Chúa ở đâu, khi trái tim con người bị tan nát bởi những cái chết đau thương của người thân, của anh em đồng loại... thật là khó để chúng ta xác tín rằng Thiên Chúa yêu thương nhân loại và muốn tốt cho nhân loại.

Vấn nạn giả thiết rằng sự bất hạnh xảy đến với con người là đáng. Vì vậy, khi chúng ta thấy những người bị bệnh hoặc bị cuốn đi, bởi một cái chết đột ngột, người đời nói về họ: "Như thế nào, họ đã làm gì sai?". Như là có sự trừng phạt tức khắc giữa trách nhiệm đạo đức và đau khổ mà chúng ta hứng chịu. Đó không phải là điều Chúa Kitô nói trong Tin Mừng khi người ta mang đến và hỏi Chúa: "Ai phạm tội? Anh mù này hay cha mẹ của anh ta? (Ga 9, 2) Chúa Giêsu trả lời: "Không phải anh cũng không phải cha mẹ" (Ga 9, 3) thực tế, anh đã mù bẩm sinh không phải là sự trừng phạt do lỗi của bất cứ ai.

Vì vậy, làm thế nào chúng ta có thể chấp nhận và sống sự khác biệt giữa lòng thương xót của Thiên Chúa và sự bất hạnh của con người? Chúng ta còn nhớ việc Thiên Chúa giải thoát dân Ngài ra khỏi Ai Cập và làm cho dân chúng đi qua Biển Đỏ ráo chân không? Liệu có nhớ Thiên Chúa dẫn dắt dân Ngài qua sa mạc, nuôi dân bằng bánh bởi trời, và uống nước từ tảng đá vọt lên để dân đi đến tận Đất Hứa? Chỉ cần nhớ lại những hành động Thiên Chúa trợ giúp con người, Như thư I Côrintô, Thánh Phaolô tiên báo trước đời sống Kitô hữu mà chúng ta đang sống, giống như Môi-se dân qua Biển Đỏ, những người đã được rửa tội trong Chúa Kitô là Đá tảng tuôn trào mạch nước sự sống và nuôi dưỡng bằng bánh của trời. Nhưng làm thế nào để chúng ta tin vào lòng trung thành của Thiên Chúa và giúp chúng ta tin vào tình yêu của Thiên Chúa khi bất hạnh tấn công con người?

Thánh Luca kể lại cho chúng ta bình luận của Chúa Giêsu về hai biến cố thời sự lúc đó. Biến cố thời sự thứ nhất là cuộc nổi loạn của vài người Galilê bị quan Philatô đàn áp giết chết; biến cố thứ hai là việc một ngọn tháp tại Giêrusalem bị sập ngã làm cho 18 người thiệt mạng; hai biến cố bi thảm này khác nhau, một do con người tạo ra, và một do tai nạn. Người đương thời Chúa Giêsu thường có tâm thức nghĩ rằng tai nạn đã đổ xuống trên các nạn nhân, bởi vì họ đã phạm lỗi trầm trọng. Nhưng Chúa Giêsu ngược lại đã nói như sau: "Các người cho rằng những nạn nhân người Galilêa kia là những kẻ tội lỗi hơn tất cả mọi người Galilêa ư?... Hoặc 18 nạn nhân kia là những kẻ lỗi phạm hơn tất cả mọi người dân Giêrusalem chăng? (Luca 13,2.4). Thay vì kết luận đơn giản coi sự dữ như là hình phạt của Thiên Chúa, đức Giêsu hồi phục lại hình ảnh chân thực của Thiên Chúa là Đấng tốt lành và không thể nào muốn sự dữ; Người còn yêu cầu đừng coi những tai hoạ đó như là kết quả trực tiếp của tội lỗi cá nhân. Người nói: "Các ông tưởng rằng những người Galilê ấy là những kẻ tội lỗi nhất ở xứ Galilê cho nên mới đáng hình phạt như vậy ư? Và Chúa Giêsu đã kết luận cho cả hai trường hợp như sau: "Không phải thế. Tôi nói cho các người biết, nếu các người không ăn năn hối cải, các người cũng sẽ phải chết như vậy." (Luca 13,3.5). Vậy, Chúa Giêsu muốn dẫn những kẻ lắng nghe Ngài đến kết luận về sự cần thiết phải ăn năn trở lại.

Khi cái chết tấn công chúng ta, đức tin không cho chúng ta những lời giải thích hoặc an ủi chúng ta yên tâm, nhưng đức tin hỏi chúng ta: chúng ta đã làm gì trong cuộc đời khi chúng ta đang phải đối diện với cái chết vây quanh ta, bất hạnh và đau khổ tấn công và chạm đến ta.

Để làm rõ lời kêu gọi hoán cải, Chúa Giêsu dùng dụ ngôn cây vả. Đã ba năm nay, cây không sinh quả. Như chúng ta, những người đã được hưởng lợi quá lâu từ ân sủng của Thiên Chúa mà không đáp trả cách hào phóng? Chủ vườn đòi hỏi chúng ta rằng điều này đã quá đủ. Và bây giờ người làm vườn chưa ưng nhận sự phán xét của Thầy nên trả lời: "Thưa ông, xin để cho nó một năm nay nữa, tôi sẽ đào đất chung quanh và bón phân; may ra nó có quả chăng, bằng không năm tới ông sẽ chặt nó đi " (Lc 13: 9), đúng là năm án treo, một năm hồng ân. Trong hội đường Nazareth, chính Chúa Giêsu hiện diện với sứ mạng được ủy thác ứng nghiệm lời ngôn sứ Isaia. Ngài được sai đến để công bố một năm hồng ân, một năm ân xá. Mỗi năm chúng ta sống là một năm mà chúng ta được tự do.

Sự chết không tấn công một cách mù quáng, nhưng là lời mời gọi chúng ta hoán cải đời sống. Đây là lý do tại sao phụng vụ cung cấp cho chúng ta bài suy niệm này ở trung tâm của Mùa Chay, khi chúng ta tiếp tục cuộc hành trình 40 để hướng tới việc cử hành lễ Vượt Qua, và chúng ta được mời đi tiếp Chủ Nhật tới để canh tân phép rửa của chúng tôi, nguồn nước hằng sống trào dâng từ trái tim của Chúa Kitô.

Vâng, lạy Chúa, khi con nhìn thấy những gì xảy ra trên thế giới, các tệ nạn gây đau đớn cho nhân loại và đau khổ đến anh em của con, con nghe thấy giọng nói của Chúa nói với con: "Hãy sám hối ngay ngày hôm nay. Tận dụng năm ân sủng, năm ân xá này, năm nay Ta vẫn chăm sóc con để con có thể sinh trái". Amen.