MAY QUÁ, MÌNH THOÁT NẠN! HAY MÌNH XỨNG ĐÁNG

Có thể nói một trong những đặc tính của thời đại hôm nay đó là tính thời sự. Nhờ phương tiện thông tin ngày càng hiện đại nên tin tức đó đây tức thời được cập nhật qua các phương tiện nghe nhìn. Chỉ ngồi trước màn ảnh truyền hình một lát thì ta có thể biết khá tường tận nhiều sự việc vừa xảy ra trên thế giới. Chịu khó thống kê một chút, thì chúng ta có thể kết luận rằng nhóm "hung tin" hình như đang chiếm thế thượng phong về tần suất được tường thuật, chẳng hạn như: chiến tranh, dịch bệnh, động đất, sống thần, lũ lụt, khủng bố, hỏa hoạn, bão tuyết...

Trước những tai ương hoạn nạn thì có những phản ứng khác nhau. Có người thì điềm nhiên như sự xảy ra là ở đâu đâu, không liên hệ gì đến mình. Cũng có thể thoặt đầu vẫn có cảm xúc ít nhiều nhưng rồi dần dà nghe thấy quá nhiều tai ương hoạn nạn, nên hóa thành vô cảm. Vô cảm trước hoạn nạn mà tha nhân đang gánh chịu là một thái độ đáng lên án. Thái độ này dễ nhận biết cách nào đó và chẳng ai muốn bị kết án là hạng người vô cảm, vì chính bản thân người vô cảm cũng ít nhiều nhận thấy cái sai trái của mình. Tuy nhiên có một phản ứng thoạt xem ra không đáng trách nhưng thật tai hại. Có thể gọi phản ứng này với câu nói ngoài miệng hay lời thầm trong lòng những người thuộc hạng này: "Hú hồn, may quá, mình vẫn bình yên, mình may mắn hơn! Hay mình đang xứng đáng?".

"Mình may mắn hơn". Một câu nói, đúng hơn là một phản ứng rất có thể có nơi nhiều người không bị tai ương hoạn nạn. Trước các biến cố cuộc đời, người vốn quen kết luận theo quy luật nhân quả "ở hiền thì gặp lành; làm ác thì chuốc dữ". Chính vì thế khi một tai ương hay hoạn nạn xảy đến cho người này, người kia, thì người ta dễ quy kết nguyên nhân là do tội, do lỗi của các nạn nhân hay của mẹ cha, ông bà họ trước đây. Chính các tông đồ cũng đã từng hỏi Chúa Giêsu về nguyên nhân khiến cho một người bị mù từ lúc mới sinh mà tin mừng Gioan tường thuật: "Thưa Thầy, ai đã phạm tội khiến cho người này sinh ra đã bị mù, anh ta hay cha mẹ anh ta?"(Ga 9,2).

Cũng vì thói quen nhìn các sự kiện theo mối liên hệ nhân quả nên khi những tai ương hoạn nạn không ảnh hưởng gì đến chúng ta thì chúng ta rất có thể không chỉ nghĩ rằng may quá, mình không vương nạn mà còn có thể tự hào rằng mình đang còn tốt lành, còn đang xứng đáng. Đây quả là một thái độ ít nhiều vừa tắc trách lại vừa đáng trách.

Một tai ương, hoạn nạn xảy ra, có thể là do sự vận động của giới tự nhiên theo quy luật của nó như chuyện hết mưa thì trời lại nắng.., cũng có thể là do tác động của con người như chuyện biến đổi khí hậu bất thường do hiệu ứng nhà kính..., cũng có thể là do lỗi hay tội của người này, tập thể kia gây ra cho chính bản thân họ hay cho tha nhân, chẳng hạn như chiến tranh hoặc nhiều tai nạn giao thông...Là Kitô hữu, chúng ta vốn tin nhận rằng mọi người đều là anh chị em với nhau, có cùng một Cha trên trời thì không thể nào có thái độ vừa tắc trách vừa đáng trách trước các hoạn nạn, tai ương mà tha nhân đáng gánh chịu đó đây. Trái lại, chúng ta cần phải tích cực liên đới với họ và đồng thời phải biết cảnh tỉnh bản thân để hoán cải, đổi thay ngay hôm nay.

Sống tình liên đới: Thiên Chúa chúng ta tôn thờ không phải là một ông chủ vô tình hay một vị thần bàng quan với con dân. Khi mạc khải cho Môsê biết mình là "Thiên Chúa của Abraham, Thiên Chúa của Isaác, Thiên Chúa của Giacóp", thì Người muốn khẳng định rằng Người mãi đồng hành thiết thân với dân Người tuyển chọn và Người không bao giờ bỏ rơi dân Người. "Đức Chúa phán: "Ta đã thấy rõ cảnh khổ cực của dân Ta bên Ai Cập, Ta đã nghe tiếng chúng kêu than vì bọn cai hành hạ. Phải, Ta biết các nỗi đau khổ của chúng. Ta xuống giải thoát chúng khỏi tay người Ai Cập..."(Xh 3,). Sự liên đới của Thiên Chúa đã nên phổ quát và trọn hảo khi trao ban chính Người Con Một vì nhân loại chúng ta. "Thiên Chúa yêu thế gian đến nỗi đã ban Con Một, để ai tin vào Con của Người thì khỏi phải chết, nhưng được sống muôn đời..." (Ga 3, 16-17).

Sống tình liên đới với tha nhân, đặc biệt trong những hoàn cảnh hoạn nạn, tai ương mà tha nhân đang gánh chịu, thì trước hết cần ý thức rằng có thể do sự thiếu sót hay do tội lỗi của chính chúng ta đã làm cho tha nhân phải gánh chịu các cảnh bỉ cực ấy. Thứ đến, nếu giả như chúng ta "vô can" trong các hoạn nạn, tai ương ấy thì chuyện "máu chảy, ruột mềm" hay chuyện "một con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ" là chuyện tự nhiên, đương nhiên phải có trong nghĩa tình anh em một nhà, cùng một Cha trên trời. Hơn nữa, trong niềm tin, chính tội lỗi mới là tai ương, hoạn nạn đáng sợ nhất. Noi gương Chúa Kitô, vâng lênh Chúa Kitô, chúng ta "phải làm việc này mà nhớ đến Người": đó là dùng chính con người của mình, xác thân mình, máu huyết, sự sống của mình để gánh tội của nhau, để làm cho nhau nên thanh sạch, được sống và sống dồi dào (x.1Cr 11,23-25).

Biết cảnh giác và tỉnh thức để hoán cải: Thánh Tông đồ dân ngoại lưu ý: "Ai tưởng mình đứng vững, thì hãy coi chừng, kéo ngã" (1Cr 10,12). Trước chuyện một số người Galilê bị tổng trấn Philatô giết, khiến máu họ đổ ra hòa lẫn với máu tế vật họ đang dâng hoặc chuyện mười tám người bị tháp Silôê đổ xuống đè chết, Chúa Giêsu đã cảnh báo người đương thời rằng chớ vội quy kết rằng họ có tội hoặc cho rằng mình vô tội hay đang xứng đáng, nhưng phải biết tỉnh thức mà sám hối ăn năn.

"Chưa tận thế đâu". Một câu nói rất có thể có ích khi nhắc nhớ chúng ta chớ hấp tấp, nóng vội mà quên đi quy luật của thời gian. Tuy nhiên câu nói trên cũng có thể tố cáo sự thiếu cảnh giác và tỉnh thức của chúng ta. Nhiều tổ chức, nhiều chương trình, kế hoạch hay công việc đòi hỏi có thời gian tính. "Dục tốc bất đạt" vốn là kinh nghiệm có từ ngàn xưa. Thế nhưng, trong chuyện sửa sai, nhiều khi không thể để đến ngày mai, vì sẽ không còn có cơ hội hoặc vì hậu quả xấu đã ra trầm trọng, thành tình trạng di căn, khó có thể khắc phục. Đặc biệt trong việc hoán cải tâm hồn thì luôn cần phải làm ngay trong hôm nay, giờ phút này. Xin đừng quên rằng không phải một ngày, không phải một giờ, nhưng có thể chỉ một phút, một giây sẽ quyết định số phận, quyết định hạnh phúc đời đời của bạn, của chính tôi.

Một trong những thái độ sống cần thay đổi đó là sự bàng quang, vô cảm, an phận trước cảnh bỉ cực của tha nhân hoặc tự nhủ: may quá, mình không vương nạn, mình đang xứng đáng.

35.Tôi thú nhận

(Suy niệm của Lm. Giuse Nguyễn Văn Nghĩa)

Ăn năn sám hối là một trong những chủ đề được nói đến nhiều trong mùa chay. Người Kitô hữu vốn rất nhạy bén với đề tài này. Một lẽ thường tình đó là vì tội lỗi luôn mang tình hiện sinh. Người ta dễ cảm nhận nơi chính bản thân mình sự bất toàn, yếu đuối. Hơn nữa, hầu như các tôn giáo, cách riêng Kitô giáo thường xuyên nói về sự tội. Khởi đầu những cuộc cử hành Phụng Vụ chẳng hạn như Phụng Vụ Thánh Thể thì luôn có phần sám hối ăn năn. Xin được thú nhận công khai vài lỗi lầm của mình. Tôi đã phạm tội nhiều trong tư tưởng, lời nói, việc làm và những điều thiếu sót.

Tôi đã phạm tội nhiều trong tư tưởng: Ở đây, bản thân không dám xưng thú những tội về điều răn thứ sáu hay thứ chín. Xưng thú công khai những tư tưởng đen tối, ô uế thì kỳ quá. Lắm khi lại gây cớ vấp phạm, làm mất lòng khiết tịnh cho lớp hậu sinh non dạ, trẻ đời. Mình là hàng có thánh chức thì cũng phải ý tứ một chút chứ. Tốt thì khoe mà xấu thì cần phải che đi vậy. Xưng thú tội ham muốn công danh, chẳng hạn muốn được làm quản hạt, làm Tổng đại diện hay thậm chí được đội mũ, cầm gậy thì cũng có thể châm chước đôi phần. Dẫu sao cái tham muốn ấy cũng phảng phất chút nào đó sự thánh thiêng. Còn chuyện tham lam của tiền thì không xưng người ta cũng nhận ra. Ông cha nào tham lam, keo kiệt thì khó lòng qua mắt được đoàn tín hữu.

Xin công khai thú nhận tội trong tư tưởng đó là lười suy nghĩ về cách "sống đạo hôm nay" theo lời dạy của Hôi Đồng Giám Mục Việt Nam năm nay. Việt Nam đã vào Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO). Nước ta đang chuẩn bị bầu cử Quốc Hội. Thế mà tôi lại thờ ơ với vận mệnh quốc gia dân tộc. Tôi đã lười suy nghĩ về một cơ quan quyền lực cao nhất. Tôi đã phạm tội vì không trăn trở làm sao để có một Quốc Hội thực sự là đại diện cho nhân dân. Tôi đã phạm tội vì không chịu suy nghĩ làm sao để cuộc bầu cử quốc Hội sắp tới thực sự là công bằng, dân chủ...

Tôi đã phạm tội trong lời nói: Nói sai, phát biểu xằng bậy, gây bất hòa, chia rẽ thì đáng phải xưng thú. Giảng dạy những điều lầm lạc, chủ quan, duy ý chí thì cũng rất cần xưng thú. Và cả những điều sai lầm khác từ môi miệng tôi phát ra gây hại cho tha nhân, cho xã hội, cho Hội Thánh.

Tuy nhiên điièu tôi muốn xưng thú ở đây về tội trong lời nói đó là tôi đã không nói những gì cần phải nói. Tiên tri Êgiêkien đã nói thay Giavê rằng: Nếu ngươi không chịu nói cho kẻ gian ác bỏ đường gian ác mà trở về nẻo chính đường ngay, để kẻ gian ác chết trong tội ác của nó thì ta sẽ đòi nợ máu nó nơi ngươi. (x.Giê 33,8). Tôi thú nhận rằng tôi có thấy chuyện cơ cấu trong việc bầu cử Quốc Hội là đi trái với sự công bằng và dân chủ. Số đảng viên Cộng sản hiện nay khoảng ba triệu người. Dân số nước ta hiện nay khoảng 80 triệu người. Thế mà người ta lại cơ cấu cho người ngoài đảng được vào Quốc Hội chỉ 10 %. Tôi nhận ra sự thiếu công bằng. Không biết vì sợ hãi, vì chút lợi lộc hay vì một nguyên nhân nào đó mà tôi đã không nói. Tôi thành thật thú nhận mình đã tự biện minh rằng đợi Hội Đồng Giám Mục lên tiếng trước đã, đợi Giám Mục giáo phận lên tiếng trước đã. Mình chỉ là ông cha xứ vùng quê, vùng xa. Không nên cầm đèn chạy trước ô tô. Vì thế tôi đã không nói, không dám nói điều phải nói, điều cần nói.

Một cuộc bầu cử trong công bằng và dân chủ thì mội sự đều là có thể. Một vị dù là cấp cao hay quyền lớn đều có thể trúng cử hay không trúng cử. Khi đã cơ cấu số người ở cấp này, cấp kia; số người chuyên trách ở tỉnh này, vùng nọ thì chắc chắn sẽ có

rất nhiều người không thể nào không trúng cử, nghĩa là chưa bầu mà chắc chắn trúng cử vì phải trúng cử thì không còn chuyện công bình ở đây. Tôi biết chuyện này mà tôi đã phạm tội vì không dám nói. Có thể mình viết bài không ai chịu đăng, nhưng mình có thể nói trong phạm vi, quyền hạn của mình. Sao lại không?

Còn lắm chuyện của hôm nay như chuyện các ngôi nhà đồ sộ, ngất ngưỡng ở Thủ Đô... Người ta đã đã lý luận rằng đó là xây nhà không phép, sai phép nhưng không trái phép. Đúng là quá xem thường người dân. Đang có quyền chức thì muốn nói sao cũng được kiểu miệng nhà quan có gang có thép chăng? Vừa qua Mặt Trận Tổ Quốc đưa ra 6 tiêu chí để xét duyệt những người ứng cử vào Quốc Hội, trong đó có tiêu chí là: "không có tham vọng cá nhân". Quả thật nếu dựa vào tiêu chí này thì đốt đuốc cả ban ngày cũng không tìm ra một ai, chỉ trừ những trẻ em chưa có trí khôn hay những bệnh nhân trong các bệnh viện tâm thần. Cũng có thể tìm ra, nhưng đó là những thánh nhân mà đã qua đời! Tôi thú nhận mình biết và hiểu những chuyện này nhưng đã không lên tiếng. Quả thật tôi đã phạm tội nhiều trong việc dùng lời nói. Tôi đã ngại ngần nói lên sự thật. Tôi đã hèn nhát không dám bảo vệ sự công bằng. Tôi đang thờ ơ với việc việc sống đạo hôm nay. Tôi chưa nỗ lực xây dựng nước nhà phát triển trong công bình, dân chủ và văn minh.

Tôi đã phạm tội trong việc làm và những điều thiếu sót: Làm nhiều, sai nhiều; làm ít, sai ít. Một thực tế hiển nhiên ít ai chối cãi. Thế nhưng không làm, không chịu làm việc phải làm trong khả năng và hoàn cảnh là một sai lầm trầm trọng.

Lại biện minh cho mình. Là linh mục, là mục tử, mình chỉ giảng dạy thôi chứ. Còn làm là chuyện của tín hữu giáo dân. Biện minh thế nào đi nữa thì tôi cũng thấy hổ thẹn với người Samaritanô nhân hậu mà Chúa Giêsu đã kể chuyện trong Tin Mừng (x. Lc 10,29-37). "Ông hãy đi và làm như vậy" (c. 37). Tôi biết điều này chứ thế mà tôi vẫn khoanh tay đứng nhìn. Thú thực rằng tôi đâu có vô tâm. Tôi đã cầu nguyện nhiều lắm. Nhưng phải thú nhận rằng tôi đã lợi dụng sự cầu nguyện để khỏa lấp các thứ tội trong việc làm. Đó là không chịu nỗ lực công tác với ơn Chúa. Đây cũng là một trong những cách thế phạm đến tội: " những điều thiếu sót ".

Tôi thú nhận... Chúa có hài lòng về sự thống hối của tôi không? Sám hối, ăn năn là để sửa đổi, để bắt đầu làm lại, bắt đầu lại sống đạo hôm nay. Tội của tôi sẽ mãi còn đó nếu tôi chỉ biết thú nhận mà không sửa đổi.