HẠNH PHÚC Ở ĐÂU? HẠNH PHÚC LÀ GÌ?

(Suy niệm của Lm. Giuse Maria Lê Quốc Thăng)

Tin mừng Lc 6:17.20-26 Mỗi người Kitô hữu hôm nay, khi nghe lại những lời chúc phúc và chúc dữ của Đức Giêsu trong Tin mừng cũng tự vấn xem mình đang đi tìm kiếm và đeo đuổi thứ hạnh phúc nào?

Hạnh phúc là một khao khát đích thực, lớn nhất của cả đời người. Mỗi người đều có cách hiểu và mơ ước hạnh phúc theo ý riêng của mình chả ai giống ai. Chỉ nơi Thiên Chúa mới có hạnh phúc đích thực và viên mãn. Chính Đức Giêsu chỉ dạy cho chúng ta thế nào là hạnh phúc.

I. Tìm Hiểu Lời Chúa

1. Bài đọc I: Gr 17, 5-8

Chọn Lựa Điều Cần Thiết

Điều kiện nào giúp cho con người tìm thấy và đạt được hạnh phúc? Tiên tri Giêrêmia đã nói rõ ràng bằng cách đăt chúng ta vào thế phải chọn lựa: đặt niềm tin vào con người thì sẽ gặp bất hạnh, còn đặt niềm tin vào Thiên Chúa sẽ đạt được hạnh phúc.

Để giúp nắm được tư tưởng của mình, Tiên tri Giêrêmia dùng những hình ảnh đặc biệt quen thuộc trong các xứ Phương Đông, nắng nóng của mặt trời. Ai cậy dựa vào bản thân mình là cố chấp trong sự yếu đuối của mình: họ sẽ khô cháy như cây cỏ trong sa mạc.

Ai quay hướng về Thiên Chúa cách chín chắn bằng lòng trung tín liên lỷ, thì sẽ đâm rễ hướng vào nguồn mạch sự sống. Họ là cây xanh lá và trổ sinh hoa trái cho dù có gặp nắng hạn khô cằn.

"Phúc thay cho nguời tin tưởng vào Thiên Chúa!", Lời Giêrêmia nhắc nhở mọi người: Chúng ta đang cậy dựa vào đâu, vào Thiên Chúa hay vào sức con người? Chắn chắn niềm tin tưởng vào Thiên Chúa không phải là một sự vững chắc để đương đầu với thử thách và cám dỗ trong cuộc sống, nhưng mang lại khả năng chịu đựng không suy yếu.

2. Bài đọc II: 1Cr 15, 12-20

Tình Liên Đới Trong Đức Kitô

Niềm tin vào sự phục sinh của Đức Kitô, như Thánh Phaolô khẳng định là sự bảo đảm và là nguyên lý của đời sống Kitô hữu. Liên đới với Đức Kitô trong sự chết, chúng ta cũng sẽ cùng được phục sinh với Người. Niềm tin này là bảo đảm cho niềm hy vọng của Kitô hữu.

Trong cộng đoàn Côrintô, có một số người nghi ngờ việc kẻ chết sống lại. Thánh Phaolô giải quyết những khó khăn của họ bằng một lập luận rất đơn giản: Đức Kitô đã phục sinh, chúng ta cũng sẽ sống lại.

Chối bỏ sự sống lại của mỗi người chúng ta cũng đồng thời là chối bỏ sự phục sinh của Đức Kitô. Đó là phá hoại những nền tảng của đức tin và gán cho mình những ảo tưởng. Như thế, thật là đáng thương.

Sự phục sinh của Đức Kitô và của mỗi người chúng ta mang lại một ý nghĩa cho đời sống hiện tại này khi đã sống với Người. Sự phục sinh khai mở sự sống vĩnh cửu. Ở thế gian này biết vác thập gía của Đức Kitô thì sẽ có niềm vui của Người. Thập giá vác một ngày nhưng niềm vui thì mãi mãi.

3. Tin mừng: Lc 6, 17, 20-26

Ai Là Người Hạnh Phúc

Bài giảng về các mối phúc Thánh sử Luca ghi lại được coi như hiến chương Nước Trời. Đó cũng là chương trình sứ vụ của Đức Giêsu Kitô: Người đến để mang lại niềm vui hạnh phúc cho nhân loại, từ đây, giúp nhận biết những điều kiện, tình trạng để mưu cầu hạnh phúc.

Bài giảng này khởi đầu bằng bốn mối phúc: Đức Kitô công bố nhưng người hạnh phúc là những người nghèo khổ, đói rách, than khóc, những người mà chúng ta gạt bỏ khắp nơi. Phần thưởng của họ thì lớn lao ở trên trời.

Theo sau các mối phúc là các lời chúc dữ: khốn khổ cho những người bây giờ giàu có, no nê, những người được ca tụng, đó là những hạnh phúc trần gian.

Đường lối của Thiên Chúa không phải là đường lối của con người. Đường lối của Chúa có vẻ mang lại cho chúng ta sự khó chịu hay ít ra cũng coi như là những sự không tưởng. Chúng ta có những phán đoán sai lầm như thế. Trái lại, hãy thử đặt ý hướng, tư tưởng của mình theo những qui tắc Tin mừng để thấy được rằng Đức Kitô đã nói chính xác.

II. Gợi Ý Suy Niệm

1. Phúc _ Họa, ranh giới không rõ nét: Khác với Matthêô, Luca không ghi lại đủ tám mối phúc nhưng lại chia làm hai, bốn mối phúc và bốn lời chúc dữ. Các mối phúc và lời chúc dữ tương ứng với nhau: nghèo và giàu; đói khát và no nê; người khóc kẻ cười; người bị lăng nhục và người được ca tụng. Đối lập nhau ở đời này sẽ hoán đổi vị thế cho nhau tương ứng ở đời sau. Những mối phúc của Chúa trình bày xem ra ở đời này lại là mối họa ngược lại những lời chúc dữ của Chúa dành cho những hạnh người được nêu lại có vẻ là những người có được hạnh phúc mà nhiều người mơ ước. Chúa Giêsu đã làm đảo lộn quan niệm về hạnh phúc cách khác thường. Khi đưa ra các mối phúc hay các lời chúc dữ hẳn nhiên Người không có ý minh xác chắn chắn ai giàu có, no đủ, vui vẻ và được ca tụng bây giờ đều sẽ khốn khổ ở đời sau. Ngược lại cũng vậy những ai bây giờ phải đau khổ chưa chắc đã có được hạnh phúc đời sau. Chính Người khi huấn dụ các môn đệ từ bỏ mọi sự để theo Người thì cũng đã khẳng định: ai bỏ mọi sự mà theo Ta thì sẽ được gấp trăm ở đời này. Điều quan trọng là biết chọn Chúa là cùng đích, còn ngoài Ngài tất cả chỉ là phương thế. Chính Thiên Chúa mới là chủ thể, là nguồn mạch của hạnh phúc không có Ngài thì không có hạnh phúc đích thực. Những gì con người tưởng là hạnh phúc chỉ là nhất thời chóng qua không có giá trị vĩnh cửu và có thể làm cho con người bị vong thân. Thực ra trong cuộc sống chuyện phúc họa cũng khó có ranh giới rõ rệt như người ta thường nói: 'trong họa có phúc, trong phúc có họa; trong cái rủi có cái may'. Nếu biết sử dụng những gì mà người ta cho là hạnh phúc ở đời như tiền bạc của cải, danh vọng quyền lực để phục vụ nhân loại, phục vụ anh chị em theo đúng ý Chúa thì sẽ có hạnh phúc vĩnh cửu, còn nếu không thì hạnh phúc đó sẽ trở nên tai họa cho mình. Ngược lại cũng thế nếu biết vận dụng những khó khăn, đau khổ ở đời như một phương thế tích cực để tín thác vào Chúa, để gia tăng đức tin và lòng bác ái thì rủi ro sẽ trở nên phúc phần mai sau. Còn nếu cứ ngồi đó mà nguyền rủa phận đời, oán trách Thiên Chúa, cay đắng với đời thì chắc chắn không bao giờ có hạnh phúc.

2. Hạnh phúc đích thực chỉ có từ nơi Thiên Chúa: Trong bài đọc I, Tiên tri Giêrêmia khẳng định: khốn cho người tin tưởng vào người đời, họ sẽ chỉ như cây khô cháy trong sa mạc; còn phúc cho người đặt niềm tin tưởng vào Thiên Chúa, họ sẽ như cây cối xanh tươi, đâm chồi nảy lộc, ra hoa kết trái cho dù có gặp phải nắng hạn. Lịch sử của Dân Do Thái, dân của giao ước đã minh chứng điều Giêrêmia khẳng định. Khi nào trung thành tín thác vào Thiên Chúa thì Israel được hạnh phúc và nếu có gặp nguy khốn thì Thiên Chúa sẽ ra tay nâng đỡ, chở che. Còn khi nào dân bất trung bội phản thì luôn kéo theo hậu quả tai hại cho dân, cho Nước. Trong Tin mừng Chúa Giêsu không khẳng định như Giêrêmia nhưng qua những lời chúc phúc và những lời chúc dữ cũng đã mạc nhiên cho thấy hạnh phúc đích thực mà Người mời gọi và trao ban là hạnh phúc Nước Trời, hạnh phúc nơi Thiên Chúa. Tất cả những gì xem ra hạnh phúc của thế gian thì mỏng dòn, không có giá trị trường tồn và có nguy cơ làm cho con người bị vong thân. Thực tế cuộc sống đã minh chứng rõ ràng: tiền bạc của cải vật chất rồi cũng hết, người giàu cũng khóc; danh vọng trần thế một khi đã nhắm mắt xuôi tay còn có nghĩa gì; quyền lực có thể làm người ta thống trị được nhiều người nhưng không giúp người thu phục được nhân tâm, không giúp tìm được một tình yêu thực sự.

Người Kitô hữu chúng ta ngày nay đang đi tìm kiếm thứ hạnh phúc nào? Cậy dựa vào đâu để mưu cầu hạnh phúc, có tin tưởng, phó thác và đón nhận hạnh phúc từ Thiên Chúa không?

3. Tìm kiếm và sống hạnh phúc: Cuộc sống con người luôn là một hành trình tìm kiếm hạnh phúc. Có người đặt tất cả hy vọng và nỗ lực hết mình để đạt được những gì gọi là hạnh phúc ở đời này, họ chẳng có hy vọng hay cũng chẳng tin vào một thứ hạnh phúc nào ở đời sau. Với những người này tìm kiến danh lợi trần thế, thú vui hưởng thụ và thành đạt ở đời là lẽ sống, là mục đích vươn lên và là lý tưởng để đeo đuổi. Cũng có người khác tin chắc chắn rằng cuộc sống trần gian chỉ là khởi điểm để vươn tới một chân trời hạnh phúc nơi thế giới bên kia sau khi chết. Với những người này tất cả những gì ở trần gian chỉ là mô phỏng, là bóng mờ tượng trưng cho hạnh phúc đích thực mai sau. Họ không khinh chê nỗi vui sướng, niềm hạnh phúc của thế gian, nhưng chỉ coi nó như phương thế, như một chặng đường để vươn cao hơn, xa hơn lên tận cõi siêu thường. Các tôn giáo đều ấp ủ niềm tin này. Với niềm tin Kitô giáo thì chúng ta tin rằng Đức Giêsu Kitô chính là đường. Người là đường vì chỉ cho thấy con đường tìm kiếm và đạt tới hạnh phúc, con đường Người chỉ là con đường của các mối phúc; hạnh phúc Người mời gọi là hạnh phúc Nước trời, hạnh phúc nơi Thiên Chúa. Vì thế, cuộc sống của người Kitô hữu là cuộc sống khao khát và mưu cầu hạnh phúc Nước Trời.

Mỗi người Kitô hữu hôm nay, khi nghe lại những lời chúc phúc và chúc dữ của Đức Giêsu trong Tin mừng cũng tự vấn xem mình đang đi tìm kiếm và đeo đuổi thứ hạnh phúc nào? Phải luôn xác tín rằng các lời của Người mở ra con đường đi vào Nước Trời để rồi từ đó biết chỉnh hướng đi cuộc đời theo ý Thiên Chúa.

III. Lời Cầu Chung

* Lời Mở: Anh chị em thân mến, con đường để đi tới hạnh phúc mà Chúa Giêsu chỉ ra cho chúng ta là con đường của các mối phúc Tin mừng. Vậy giờ đây chúng ta cùng dâng Chúa tâm tình và ước vọng hạnh phúc của chúng ta và của mọi người.

1. Chúng ta cùng cầu nguyện cho Giáo Hội và các vị mục tử trong Giáo Hội đừng bao giờ sa vào sự cám dỗ của tiền bạc vật chất và của danh vọng hão huyền, nhưng luôn chuyên chú sống tinh thần nghèo khó theo lời Chúa Giêsu dạy.

2. Thế giới chúng ta ngày nay đang bị hấp lực cám dỗ để rơi vào cạn bẫy tiền tài, xa hoa, bạo lực của ma quỉ. Chúng ta cùng cầu nguyện cho mọi người nhất là những người nghèo khổ, những nhà lãnh đạo các Quốc gia thoát khỏi sự chi phối của chúng, để sống một cuộc đời thanh thoát, nỗ lực mang lại sự phồn vinh, ấm no và công lý cho xã hội.

3. Chúng ta cùng cầu nguyện cho mọi người trong cộng đoàn chúng ta, cho mọi gia đình chúng ta luôn biết nỗ lực tìm kiếm và xây dựng cuộc sống cũng như hạnh phúc gia đình theo những giá trị của Tin mừng.

* Kết Nguyện: Lạy Thiên Chúa là nguồn mạch hạnh phúc, Chúa biết rõ nỗi khát khao hạnh phúc của mọi người chúng con. Xin giúp cho chúng con ngay ở đời này chỉ biết và luôn đi tìm kiếm hạnh phúc Chúa hứa ban. Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô, Chúa chúng con.

42. Ai là người hạnh phúc?

(Suy niệm của T.s. Trần Quang Huy Khanh)

Thiên Chúa dựng nên con người và muốn cho con người được hạnh phúc. Không những hạnh phúc ở đời này mà con hạnh phúc đời sau nữa. Đó là mục đích sự xuất hiện của con người trên cõi trần này. Chúng ta dám khẳng định điều này, vì Chúa chính là người cha nhân lành. Ngài dậy chúng ta kêu cầu với Ngài: “Lậy Cha chúng con ở trên trời”. Và điều này làm cho chúng ta an tâm. Chúng ta không thể gọi Ngài là cha được, nếu như Ngài không nhân lành. Quỷ thần – cha của gian đối, khốn nạn, và bất hạnh - chỉ được chúng ta nhắc đến như một thụ tạo ghê sợ và khốn nạn: “Đồ quỷ sứ!” Không ai gọi quỷ thần là cha mình bao giờ.

Như vậy hành trình con người là một cuộc sống có yếu tố và hoàn cảnh hạnh phúc. Và cuộc đời con người cũng là những chuỗi ngày vừa tìm cầu, vừa sống trong hạnh phúc. Nhưng rồi tại sao phần đông nhân loại vẫn không có hạnh phúc và hạnh phúc vẫn là một cái gì hoang tưởng, vượt khỏi tầm tay của nhiều người?! Thưa vì quan niệm về hạnh phúc của con người khác với quan niệm về hạnh phúc của Thượng Đế. Hạnh phúc của ngài là: nghèo khó, đói khát, khóc lóc, bị bắt bớ, trù dập, và chối bỏ. Ngài nói:

“Phúc cho các ngươi là những người nghèo khó, vì nước Thiên Chúa là của các ngươi. Phúc cho các ngươi là những kẻ bây giờ đói khát, vì các ngươi sẽ được no đầy. Phúc cho các ngươi là những kẻ bây giờ phải khóc lóc, vì các ngươi sẽ được vui cười. Phúc cho các ngươi, nếu vì Con Người mà người ta thù ghét, trục xuất và phỉ báng các ngươi, và loại trừ tên các ngươi như kẻ bất lương. Ngày ấy, các ngươi sẽ hân hoan và reo mừng, vì như thế, phần thưởng các ngươi sẽ bội hậu trên trời” (Luc 6: 20-23).

Còn hạnh phúc đối với con người thì sao? Giầu có dư giả, ăn nhậu phủ phê, cười nói thoải mái, và được người đời trọng dụng, ca tụng. Nhưng khổ nỗi, những cái đó lại là những cái xem như Chúa không mấy ưa thích:

“Khốn cho các ngươi là những người giầu có, vì các ngươi hiện đã được phần an ủi rồi. Khốn cho các ngươi là kẻ đã được no nê đầy đủ, vì các ngươi sẽ phải đói khát. Khốn cho các ngươi là những kẻ hiện đang vui cười, vì các ngươi sẽ ưu sầu, khóc lóc. Khốn cho các ngươi khi mọi người đều ca tụng các ngươi, vì chính cha ông họ cũng từng đối xử như vậy với các tiên tri giả” (Lc 6:24-26).

Như vậy có nghĩa là gì? Tại sao Thiên Chúa cứ làm ngược lại những gì con người ưa thích và tìm kiếm? Tại sao nghèo mà là hạnh phúc và giầu thì bất hạnh. Tại thiếu ăn, thiếu mặc là hạnh phúc, mà dư ăn, dư mặc lại là bất hạnh. Tại sao khóc lóc, buồn rầu là hạnh phúc, mà vui vẻ thoải mái là bất hạnh. Và tại sao bị người khác chê bai, chà đạp là hạnh phúc, còn được người đời trọng vọng, sùng bái lại là bất hạnh???

Câu trả lời là vì Chúa muốn con người được hạnh phúc thật sự và hạnh phúc đời đời. Còn con người lại muốn hạnh phúc giả tạo, hạnh phúc nhất thời. Đó là lý do cha con bất đồng. Và đó là lý do cha con không hòa thuận được với nhau. Cũng như người cha trần thế muốn con mình tìm hạnh phúc qua việc học hỏi, trau dồi kiến thức và nghề nghiệp. Vì đấy là con đường mở ra cho tương lai con cái. Và đấy là một thứ đầu tư tốt nhất vào tương lai. Ngược lại, đa số con cái lại muốn tìm hạnh phúc bằng rong chơi, lãng phí tuổi trẻ, và bằng những giây phút thỏai mái hiện tại. Sự khác biệt và bất đồng là ở đó.

Ngoài ra, nếu để ý và suy ngắm cẩn thận chúng ta không thấy Thiên Chúa vô lý và khắt khe khi lên án những cái mà con người cho là hạnh phúc mà lại chúc phúc cho những cái mà con người cho là bất hạnh. Thiên Chúa biết rõ, nếu không có những thử thách đó, con người sẽ không bao giờ nghĩ đến đời đời, và nghĩ đến hạnh phúc bất diệt trên quê trời. Ngược lại, con người sẽ bị chôn bám vào thế gian này, bị ràng buộc với những cái mau qua, chóng hết, để rồi lãng phí thời giờ và cơ hội để tạo cho mình một đời sống hạnh phúc thật.

Thật vậy, Thiên Chúa đâu có ngớ ngẩn đến nỗi cho rằng nghèo hèn, đói khát, khóc than, và bị chê ghét là những hạnh phúc bao giờ. Và ngài cũng đâu khờ khạo đến độ coi nghèo khổ, đói rách, đau thương và bị trù dập là những niềm hạnh phúc đâu! Phải đi sâu vào cái ý nghĩa thâm thúy của lời ngài, và cái tâm tình của ngài mới khám phá ra được ý nghĩa và những niềm vui hạnh phúc cũng như bất hạnh ấy.

Ngài khẳng định người nghèo sẽ được hạnh phúc và kẻ giầu sẽ bất hạnh. Trước hết, cái nghèo ở đây không hẳn là nghèo tiền của vật chất, mà là một tâm hồn khiêm tốn, đơn sở và bình dị. Một tâm hồn luôn luôn sẵn sàng như một biển sâu để tình yêu của ngài đổ tràn đầy. Sự nghèo nàn này hiển nhiên đem con người lại gần đến Chúa là nguồn mạch hạnh phúc. Ngược lại, sự giầu có mà ngài đề cập đến lại chính là sự giầu có của trần gian, một thứ giầu có làm mê mẩn và chôn bám lòng người vào vật chất. Nó là sự giầu có khiến con người quên mất Thiên Chúa là suối nguồn hạnh phúc thật. Những cuộc tranh chấp, chộp giật táng tận lương tâm đưa đến chém giết, thủ tiêu nhau của những kẻ tham nhũng, lường gạt, tham lam mới thấy rằng sự nghèo, sự đói khát chưa hẳn là một bất hạnh. Họ đã trở thành những kẻ thiếu thốn tình yêu và thiếu thốn lòng nhân ái. Giầu như vậy chưa phải là hạnh phúc.

Ngài nói người đói khát hạnh phúc và người no thỏa bất hạnh. Đây cũng là một lối so sánh giữa cái đói khát công chính, đói khát thánh thiện, với cái no thỏa phủ phê của cơm bánh, của dục vọng và đam mê. Một bên đem lại cho lòng người sự nhẹ nhàng, thanh thoát và bay bổng, một bên kéo ghì con người xuống vũng bùn nhơ nhớp của bản năng và của thế giới mau qua. Đói chân lý, đói điều thiện hảo, đói công bằng, đói tình thương là cái đói hạnh phúc. No cơm bánh, no rượu chè, no dục vọng là thứ no làm mờ lòa con mắt tâm linh. No như vậy không hẳn là cái no đem con người đến hạnh phúc.

Ngài chúc phúc cho những người đang phải khóc thương, và nguyền rủa những kẻ giờ đây đang cười nói vui vẻ. Khóc than, thống hối về tội lỗi của riêng mình và của nhân loại là sự khóc thương đem đến nguồn an ủi thiêng liêng. Khóc thương cho số phận con người lạc xa chân thiện mỹ là một sự khóc thương mở rộng chân trời hạnh phúc. Ngược lại, cười nói, sung sướng trên sự đau khổ của anh chị em mình là những nụ cười man rợ, những thái độ đáng nguyền rủa không những trước mặt Thiên Chúa mà còn ngay cả với con người. Làm sao ta có thể vui vẻ, hạnh phúc, và vui cười khi hành khổ, xúc phạm, và chà đạp nhân phẩm và thể xác anh chị em mình được! Làm sao một người mẹ, một người cha lại có thể vui cười hả hê khi đang tâm giết chết một đứa con trong bụng mình! Làm sao một người y sỹ lại có thể cười vui hả hê nhận đồng tiền thù lao vì đã phá thai cho một người! Làm sao một người lại có thể vui sướng, cười nói khi thu về những đồng tiền do việc cung cấp ma túy, hoặc cướp giật của người khác! Đấy chẳng phải là những nụ cười, những tiếng cười vô phúc và đáng nguyền rủa lắm sao.

Và sau cùng, phúc cho những ai bị bắt bớ, bị chà đạp, và bị trù dập. Sao Chúa lại cho những cái khốn nạn mà ai cũng sợ hãi này là hạnh phúc. Và sao ngài lại từ chối và coi rẻ sự vinh quang phú quý và danh vọng đời này vậy? Hẳn là ngài có lý do. Để được coi là có công lênh và đáng thưởng, nhất là phần thưởng của Nước Trời, đương nhiên phải có chiến đấu, phải có cơ hội lập công. Và đây là những dịp mà ngài mở ra để con người có thể chiếm hữu được phần thưởng ấy. Ngược lại, những kẻ ngày đêm tìm kiếm vinh quang trần thế, họ cũng phải đau khổ, và vất vả lắm thế nên đâu còn giờ mà nghĩ đến hạnh phúc vĩnh cửu. Mà có nghĩ tới, chưa chắc họ dám đánh đổi cái mà họ đang có với cái mà Thiên Chúa hứa sẽ ban cho họ. Những kẻ đang nắm quyền chà đạp tự do, chà đạp nhân phẩm và chà đạp nhân quyền tại Việt Nam và một số quốc gia độc tài khác trên thế giới cũng vất vả và gian truân lắm, nhưng đó là cái giá mà họ mua lấy sự giầu sang, quyền lực trần thế. Sẵn lòng mất Thiên Đàng, mất phúc được làm con Chúa, mất đời đời vì một chút vinh quang chóng qua như vậy có phải là một bất hạnh lớn lao không?!!!

“Phúc cho các ngươi là những người nghèo khó. Phúc cho các ngươi là những kẻ bây giờ đói khát. Phúc cho các ngươi là những kẻ bây giờ phải khóc lóc. Phúc cho các ngươi, nếu vì Con Người mà người ta thù ghét, trục xuất và phỉ báng các ngươi, và loại trừ tên các ngươi như kẻ bất lương” (x. Luc 6: 20-23). Nếu vậy, bạn và tôi quả thật là những người hạnh phúc nhất đời. Chúng ta có đủ những lý do để được hạnh phúc. Chúng ta đang sống trong môi trường hạnh phúc. Bởi vì chúng ta là những người nghèo, những kẻ giờ đây đang sống trong cảnh đói, khát, lầm than. Hãy vui mừng và ngẩn đầu lên, vì Chúa đã chúc phúc cho chúng ta rồi. Chính ngài cũng đã sống và chấp nhận như vậy từ hang Bêlêm đến nhà Nagiaréth và trên thập giá ở núi Sọ.