Giáo dục giới tính chuyện khó nói

Chắc qu‎ý phụ huynh cũng ngầm hiểu đó là vấn đề gì rồi ! Để biết được “chuyện khó nói’ này một cách khách quan, chúng ta thử  tìm hiểu qua các con em ở tuổi thanh thiếu niên, xem nhóm bạn trẻ này cho chúng ta biết phụ huynh đã thực sự giúp họ những gì  trong vấn đề này.

Nhiều bạn trẻ khi được hỏi :

“Bố mẹ có dạy cho các bạn một cách đầy đủ và hữu ích về vấn đề giới tính/tình dục không ?”

Hầu hết các bạn trẻ trả lời :

“Vâng, ngay cả cái từ giới tính/tình dục chúng tôi cũng chằng có khi nào nghe nói tới” và “Hầu hết chúng tôi biết được vấn đề  này qua bạn bè, hay qua phương tiện truyền thông”.

Phần đông con em quý‎ vị chỉ biết về vấn đề  giới tính/tình dục, điều mà họ rất cần biết, sau khi họ đã có kinh nghiệm quan hệ rồi. Thật đáng tiếc.

Hầu hết phụ huynh rất ‎ý thức về sự cần thiết này, nhưng vẫn thấy ngại ngùng tránh né, và thường viện lý do :

“Cuộc sống của chúng tôi quá bận rộn, ai mà có giờ ?”

Một số phụ huynh khác cho biết:

“Tôi chẳng biết nói gì và nói làm sao cho phải”…

Nói về vấn đề GDGT cho con em chẳng phải là việc dễ dàng gì. Nhiều phụ huynh cho biết đây là một khía cạnh khó xử nhất trong cuộc đời làm cha làm mẹ. Họ không biết phải nói gì, nói khi nào và như thế nào ?

Nhiều sách vở đã đề cập rất đầy đủ về vấn đề này, với những hình ảnh về các phần của cơ thể, về các con số…căn bản là nhấn mạnh trên những thay đổi  thể  lý và thời kỳ dậy thì với những lời lẽ giải thích khô khan. Tuy nhiên, ít tác giả đề cập và giúp con em  tạo và làm phát triển những mối tương quan  dựa trên tình yêu và sự dấn thân, trách nhiệm, hoặc thanh thiếu niên cần phải nói gì  và ứng xử như thế nào trong những lần hẹn hò gặp gỡ. Những gì sách vở đề cập tới về cơ thể đều thật sự rất cần thiết. Nhưng xin quý phụ huynh lưu ý thêm con em những điểm theo chốt sau đây :

- Khi bước vào tuổi dậy thì (phát triển tình dục), đâu là điểm cơ bản mà tuổi trẻ cần biết ?

- Làm sao cho con hay em gái biết nói “không” mà không sợ bạn trai rời bỏ mình hay làm họ bị tổn thương ?

- Giới tính/ tình dục thực sự là gì ? và điều này ảnh hưởng đến mối quan hệ như thế nào ?

- Phải ứng xử như thế nào trong các dịp hẹn hò ?

- Bạn trai/gái tìm thấy bạn gái/trai hấp dẫn  ở điểm nào ?

- Tình yêu thật sự là gì ?

- Mức độ cần thiết và an toàn trong quan hệ bạn bè, người yêu ?Hệ quả và sự nguy hại của việc quan hệ tình dục sớm.

- Các bạn gái/trai có thích tôi thúc ép họ không ?

- Tôi phải ứng xử như thế nào khi bị từ chối, bị thúc ép hay yêu cầu ?...

Đó chính là những gì quý phụ huynh cần giúp con em một cách thiết thực, cụ thể.

Thật sự nói về GDGT cho con em là vấn đề phức tạp đối với một số phụ huynh, nhưng quý vị chú ý chuẩn bị, và từ từ giải thích theo tiến trình lớn lên của con em, như thế chúng ta không cần nói dài, hay nói quá  nhiều chi tiết mỗi lần đầu. Con em cần biết một số kỹ năng và những phương thế cần thiết để tránh các mối quan hệ thiếu trưởng thành ý và thiếu trách nhiệm cũng như những thiệt hại về mặt thể chất, tinh thần,  cảm xúc và tâm lý có thể gây ra do mối quan hệ thiếu khôn ngoan. Trái lại điều quan trong và cần thiết là :

Giúp trẻ xây dựng mối quan hệ lành mạnh và lâu dài, dựa trên tình yêu thương chân thật.

Làm sao cho vấn đề tình yêu, tình dục là một đề tài trao đổi và nói chuyện một cách  cởi mở, ngay thẳng ở trong gia đình. Quý vị  cần dành nhiều thời giờ với con em và tìm dịp kể những câu chuyện liên quan đến đề tài.Tạo được càng nhiều dịp trao đổi, chuyện vãn với con em càng tốt. Nếu quý vị có được những cuộc đối thoại và tương quan thoải mái từ khi con em còn nhỏ, thì quý vị  sẽ dễ dàng nói đến vấn đề tình yêu, tình dục khi con em quý vị ở tuổi dậy thì. Những lần nói chuyện này sẽ giúp trẻ tư duy, biết làm  sao để làm chủ đời mình. Con em quý vị cần nghe đi nghe lại một đề tài, có thể là quý vị dùng nhiều cách nói khác nhau, điều này  giúp trẻ nội tâm hóa dần những thông tin.

Phụ huynh thường rất ngại ngùng khi đề cập đến vấn đề tế nhị này. Nhiều vị chia sẻ :

“Tôi không dám nói chuyện này với con tôi”

Xin đừng quên rằng quý vị là cha, là mẹ - là người giáo dục và thiết lập luật, đường hướng và bầu khí trong gia đình. Nếu quý vị phụ huynh chưa làm được việc này, thì nên làm ngay, và cùng làm với con em. Quý phụ huynh điều hành các luật lệ và giúp cũng như đòi hỏi mọi thành viên áp dụng nghiêm chỉnh. Khi có điều lệ rõ ràng, quý vị sẽ  tránh được nhiều xung đột, và con em sẽ  không bực bội hay chống đối phụ huynh.

Quan trọng là qua việc này, con em sẽ có  dịp gần gũi đối thoại, duy trì được mối thân tình giữa cha mẹ - con cái và nhờ đó, quý vị lồng nghép việc GDGT một cách tự nhiên.

Những lúc con em sai phạm hay làm lệch với nguyên tắc đã thỏa thuận thì quý vị có thể chỉ cho thấy là chúng vi phạm quy ước…Chắc chắn con em quý vị sẽ có nhiều cách bào chữa, tức giận hay cố làm méo mó quy luật, nhưng vì lợi ích của chúng, quý vị cứ giữ vững quy ước, không khoan nhượng, và giải thích cho con em hiểu rằng, luật chỉ là để bảo vệ trẻ thôi : chứ không phải để  làm cho chúng  khổ sở. Trong vấn đề GDGT cũng thế.

Hầu hết tuổi thanh thiếu niên thích có những đường hướng rõ rệt cho chúng theo ; một cô gái đã thú nhận :

“Nhiều phụ huynh để cho con cái làm  những gì chúng muốn. Dù thế chúng vẫn đau khổ, về lâu về dài, tôi thích cha mẹ tôi có luật lệ…”

Một cậu thanh niên khác thú nhận:

“Tôi không thích nói chuyện về tình dục với bố tôi, bố tôi trở nên căng thẳng”.

Tuổi thanh thiếu niên thường muốn rút xa cha mẹ, chúng muốn dành nhiều thời giờ với bạn bè. Cố gắng tạo ra và làm cho những giây phút ở nhà trở nên vui vẻ cũng như có những buổi chuyện trò có ý nghĩa và hấp dẫn. Muốn được thế, quý vị phải tạo ra một bầu khí vui tươi, hòa hợp mang đầy tính hài hước và tin tưởng.

Tốt nhất là quý vị tìm những giờ khắc gần gũi con em một cách riêng tư, thường xuyên, và không bị gián đoạn hay bị quấy rầy,  dành thì giờ cần thiết để cho trẻ cởi mở tâm tình. Nếu được thế, thiết tưởng không có chuyện gì là chuyện khó nói cả !

Nt. M.Thécla Trần Thị Giồng

TS Tư Vấn Tâm Lý